Znaczenie kompostu w uprawie
Kompost jako cenny nawóz organiczny nabiera coraz w większego znaczenia w nawożeniu upraw amatorskich, konwencjonalnych i ekologicznych.
Kompost jest nawozem organicznym, stworzonym głównie z resztek odpadów roślinnych. Powstaje w procesie kompostowania, czyli zjawiska tlenowego rozkładu resztek roślinnych przez mikroorganizmy.
Jest to cenne źródło wzbogacania gleby w próchnicę. Poprawia strukturę gleby wpływając na pulchność i przewiewność. Ponadto poprawia wzrost i rozwój roślin, posiada łatwo przyswajalne związki chemiczne zawierające wszystkie niezbędne dla rośli makro- i mikroelementy.
Komposty w odróżnieniu od innych nawozów naturalnych, takich jak gnojówka, gnojowica i obornik nie stwarzają zagrożenia przenawożenia, a tym samym zatrucia środowiska naturalnego.
Składowanie kompostu
Materiał do kompostowania możemy układać na pryzmie lub na kompostowniku. Zachodzące procesy rozkładu materiału organicznego, by zapewnić odpowiednie dojrzewanie kompostu, muszą odbywać się w odpowiednich warunkach. Najlepiej jest przekopywać kompost w taki sposób, aby warstwy wierzchnie znalazły się pod spodem, a spodnie na wierzchu pryzmy. Dzięki temu stwarzamy warunki, które są korzystne dla rozwoju drobnoustrojów odpowiedzialnych za przyspieszenie rozkładu.
Kompostowanie w pryzmie jest najtańszą i najprostszą formą otrzymania kompostu. Należy wybrać miejsce osłonięte od wiatru i zacienione, a zakładanie kompostu może odbywać się od wiosny do jesieni, gdy tylko temperatury są dodatnie. Materiał do kompostowania układa się warstwami, a przysypanie co jakiś czas warstwy organicznej cienką warstwą ziemi zdecydowanie przyspiesza proces powstawania kompostu.
W sezonie wegetacyjnym pryzmę należy dwukrotnie przełożyć, a przed nadejściem zimy obłożyć np. słomą. Kompostowanie na pryzmie jest procesem dłuższym, nawet do 2 lat, ale przy dużej działce można składować i gromadzić większą ilość kompostu, nie zważając na estetykę.
Bardziej estetyczną i szybszą formą jest kompostowanie w specjalnych zaadoptowanych kompostownikach, szczególnie na mniejszych obszarach i działkach w zwartej zabudowie. W handlu dostępna jest szeroka oferta kompostowników dostosowanych do rozmiarów i możliwości przerobowych działki i estetycznym wyglądzie, co wpływa korzystnie na architekturę ogrodu.
Technika składowania poszczególnych warstw materiału przeznaczonego do kompostowania jest taka sama na pryzmie, jak i w kompostowniku. Dno powinna stanowić warstwa ok. 20 cm połamanych gałęzi, następnie warstwa torfu lub kompostu bądź słomy. Następnie układamy 20 cm warstwy materiału na kompost, przesypując je sukcesywnie ziemią ogrodową. Zaleca się, aby pryzma kompostowa nie przekraczała 1,5 metra.
Właściwości kompostu
Pełnowartościowy, ekologiczny kompost powinien mieć w swym składzie 70-80% odpadków organicznych. Dalsze 10-20% to inne przerobione nawozy organiczne, a pozostałą część (do 10 %) powinna stanowić ziemia.
Należy zwrócić szczególną uwagę na zapach kompostu, by z wnętrza nie wydostawał się zapach amoniaku, co jest oznaką zbyt dużej ilości azotu w kompoście. Zapach zgniły oznacza małe napowietrzenie kompostu. Zaleca się, aby pryzma była stale wilgotna, co gwarantuje prawidłowy przebieg kompostowania.
Dojrzały kompost wyróżnia się ciemnobrunatną barwą oraz jednolitą strukturą, w której nie widać fragmentów roślin. Zapach kompostu powinien charakteryzować się zapachem świeżej ziemi.
Najczęściej popełniane błędy przy kompostowaniu to:
- wykorzystywania do kompostowania resztek porażonych przez choroby (będące źródłem zakażenia w kolejnych latach),
- dodawanie do kompostu mało rozdrobnionych resztek,
- układanie zbyt grubych warstw na kompostowniku,
- zakładanie kompostowników w dołach lub litych zbiornikach, co uniemożliwia prawidłowy przepływ powietrza.
Materiały na kompost
Najlepszymi materiałami są:
- zdrowe resztki roślinne,
- skoszona trawa,
- liście większości gatunków drzew,
- chwasty bez nasion,
- fusy po kawie i herbacie,
- popiół drzewny,
- rozdrobniona kora i wióry,
- muł i glony ze stawu,
- rozłożony kompost zeszłoroczny pełniący rolę aktywatora.
Nie należy wrzucać na kompost:
- gotowanych ryb,
- mięsa i kości,
- resztek owoców cytrusowych,
- odchodów zwierząt domowych,
- chwastów z nasionami,
- resztek roślin porażonych chorobami,
- liści dębu olchy i orzecha włoskiego (zawierają szkodliwe garbniki),
- igieł i pędów cisa (zawierają trujący alkaloid – taksynę).
Wykorzystanie kompostu
Nawożenie kompostem jest szczególnie polecane do nawożenia ogródków działkowych, przydomowych oraz w rolnictwie ekologicznym. Doskonale sprawdza się w uprawie warzyw, drzew, krzewów owocowych i roślin ozdobnych.
Kompost stanowi doskonały dodatek do podłoża w uprawach warzyw (także produkcji rozsady), może być też stosowany do ściółkowania gleby pod roślinami (krzewy i młode drzewa owocowe). Nieograniczone stosowanie dobrego kompostu ma zastosowanie w uprawach ekologicznych.
Odpowiednia świadomość społeczeństwa, zachęty finansowe ze strony samorządów oraz aspekt ekonomiczny powodują, że liczba kompostowników na posesjach wzrasta. Świadomość produkcji i konsumpcji coraz zdrowszej żywności sprawia, że coraz więcej osób zajmujących się zdrową produkcją roślinną sięga po kompost jako efektywny i bezpieczny nawóz próchnico-twórczy.
Tekst: Artur Tokarek, Powiatowy Zespół Doradztwa Rolniczego w powiecie śremskim
Zdjęcie: freepik.com
