Kilkadziesiąt lat tradycji - historia Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego
Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu jest spadkobiercą kilkudziesięcioletniej historii państwowego systemu upowszechniania postępu i doradztwa rolniczego w Wielkopolsce.
Początków Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Poznaniu oraz państwowego systemu doradztwa rolniczego w Wielkopolsce należy doszukiwać się jeszcze w latach 50. XX wieku.
Utworzenie Rolniczego Zakładu Doświadczalnego w Sielinku
W 1957 roku swoją działalność rozpoczął Rolniczy Rejonowy Zakład Doświadczalny w Sielinku (RRZD) po tym, jak nastąpiło przejęcie gospodarstwa rolnego w Sielinku od Zespołu Państwowych Gospodarstw Rolnych w Kotowie.
W pierwszym roku w pionie naukowym zakładu pracowało tylko 10 osób. Rok później było ich już 16. Pracownicy przygotowywali bazę do wykonywania zadań naukowych i dydaktycznych. Powstawały pracownie naukowe, przeprowadzano pierwsze doświadczenia polowe dla potrzeb badawczych Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa (IUNG) oraz Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin (IHAR).
Od początku działalności zakładu uzyskiwany w wyniku doświadczeń materiał siewny był przekazywany rolnikom, głównie indywidualnym. Prowadzono również doświadczenia zootechniczne z bydłem, owcami, trzodą chlewną oraz zorganizowano pasiekę.
W utworzonej pracowni ekonomicznej podjęto badania nakładów pracy wybranych roślin rolniczych w spółdzielniach produkcyjnych oraz analizę kosztów produkcji w gospodarstwach indywidualnych. Obserwacje i doświadczenia były prowadzone w ścisłej współpracy z autorami badań naukowych z instytutów i wyższych uczelni rolniczych. Wyniki przekazywano autorom i do praktyki rolniczej.
Ogniwem pośrednim w przekazywaniu - upowszechnianiu wyników badań byli dobrze przygotowani specjaliści z Terenowych Punktów Informacji (TPI), którzy współpracowali z gromadzką służbą rolną i bezpośrednio z rolnikami. Terenowe Punkty Informacji pełniły funkcję lokalnych ośrodków upowszechniania postępu rolniczego.
Podstawowymi formami stosowanymi w upowszechnianiu postępu wśród rolników były wdrożenia, demonstracje, pokazy, szkolenia oraz wydawnictwa. Gospodarstwa rolne, z którymi nawiązano współpracę nazywano „gospodarstwami wdrożeniowymi”, a ich właściciele podpisując stosowne porozumienia o współpracy stali się z czasem tak zwanymi „agronomami społecznymi”. To właśnie spośród tych rolników tworzono na początku lat 70. pierwsze gospodarstwa specjalistyczne.
Wspieranie rozwoju gospodarstw domowych
W 1973 roku w RRZD w Sielinku podjęto nowy kierunek działalności upowszechnieniowej, mianowicie wspieranie rozwoju wiejskich gospodarstw domowych. Zaczęto zatrudniać specjalistki do spraw wiejskiego gospodarstwa domowego (WGD), które zajmowały się zagadnieniami z zakresu unowocześniania gospodarstw domowych i przyzagrodowych.
Specjalistki WGD propagowały racjonalne sposoby żywienia, kładąc szczególny nacisk na wykorzystanie ogródków przydomowych oraz ekonomiczne gospodarowanie zasobami i środkami domowymi. Namawiały gospodynie domowe, aby w większym zakresie urozmaicić dietę, w żywieniu rodziny wykorzystać warzywa, mleko, jajka, a stół wyglądał kolorowo i zachęcał do spożywania posiłków.
Kolejna grupa zagadnień upowszechnianych wśród kobiet na wsi dotyczyła poszerzania kwalifikacji zawodowych, zwłaszcza w zakresie warzywnictwa, drobiarstwa, robót ręcznych (hafty, suche bukiety). Odbywały się spotkania, podczas których poruszane były problemy ochrony zdrowia, higieny, kultury sanitarnej, a także wychowywania dzieci i młodzieży.
W 1975 roku województwo poznańskie było pierwszym w kraju, w którym we wszystkich gminach pracowały instruktorki WGD. Na wsiach we współpracy z kołami gospodyń wiejskich organizowano liczne pokazy żywieniowe, kursy, reaktywowano zespoły ludowe i zwyczaj obchodzenia dożynek.
Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego - kolejny krok w kierunku rozwoju doradztwa rolniczego W związku z nowym podziałem administracyjnym kraju w 1976 r. RRZD został przekształcony w Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego (WOPR) w Sielinku, a w nowopowstałych województwach utworzono WOPR w Kościelcu, Bojanowie, Marszewie i Starej Łubiance.
Przełomem w działalności WOPR był rok 1981. Wówczas przejęto pracowników gminnej służby rolnej i od tego czasu obok upowszechniania zaczęto prace doradcze. Znacznie zwiększona liczba pracowników terenowych WOPR pozwalała na bezpośrednie kontakty z rolnikami, a doradcy stali się stałymi gośćmi w gospodarstwach rolników.
W latach 80. WOPR wdrażały i upowszechniały tak zwane kompleksowe technologie produkcji roślinnej. Polegały one na intensywnym sposobie uprawy, nawożenia, ochrony roślin, stosowano kwalifikowany materiał siewny. Nie liczono się z kosztami produkcji, gdyż ceny zbytu przy powszechnym braku produktów rolnych na rynku były wysokie.
Rolnicy stosujący kompleksowe technologie byli objęci specjalnym programem doradczym, mieli zapewnione doradztwo odmianowe, nawozowe oraz w zakresie ochrony roślin. Szacowano, że stosowanie kompleksowych technologii zwiększyło plony o 15-20 procent.
Kompleksowe technologie były adresowane głównie do rolników posiadających sprzęt do zapewnienia właściwej agrotechniki i chemicznej ochrony roślin. Wprowadzania tych technologii zaprzestano w 1989 roku wraz z wprowadzeniem gospodarki rynkowej.
Nowe wyzwania dla Ośrodka Doradztwa Rolniczego Sielinko
1 stycznia 1991 roku na bazie WOPR utworzono Ośrodek Doradztwa Rolniczego Sielinko (ODR), a centralę przeniesiono 1 czerwca do Poznania na ulicę Sieradzką 29. Decyzją Ministra Rolnictwa zlikwidowano gospodarstwa rolne należące do WOPR, pozbawiając w ten sposób doradców i rolników korzystających z usług doradczych bazy doświadczalnej.
Nowoutworzony ODR stanął przed koniecznością dostosowania zadań do wprowadzanego systemu gospodarki wolnorynkowej w rolnictwie. Zmiany wymuszała również redukcja o około 50 proc. stanu zatrudnienia pracowników doradztwa rolniczego. Ograniczono doradztwo indywidualne i zastosowano grupowe metody pracy.
Doradztwo ekonomiczno-organizacyjne było nowym zagadnieniem, które od 1983 roku upowszechniano wśród rolników. Specjaliści ds. ekonomiki zostali przeszkoleni przez Centralny Ośrodek Oświaty i Postępu w Rolnictwie w zakresie stosowania metod optymalizacyjnych do opracowywania projektów reorganizacji gospodarstw rolnych.
Następnie pracownicy terenowi zostali przygotowani do posługiwania się metodą planowania programu przy opracowywaniu projektów reorganizacji gospodarstw, dzisiaj nazywanych biznesplanami. Podjęto pierwsze próby wykorzystywania techniki komputerowej.
W następnych latach zespół specjalistów z działu ekonomiki i przedsiębiorczości prowadził badania rynku. Wydawane były „Notowania cen”, „Kalkulacje rolnicze podstawowych kierunków produkcji” oraz „Analiza ekonomiczna opłacalności produkcji rolniczej”. Obecnie na terenie naszego województwa prowadzone są badania w ponad 1800 gospodarstwach rolnych w ramach programu Polski FADN.
Utworzenie Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Poznaniu
W 1999 roku formalnie utworzony został Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu. Tym samym ośrodki z byłych województw (Kościelec, Leszno, Marszew, Sielinko, Stara Łubianka) stały się oddziałami WODR.
Wraz ze zwiększeniem obszaru województwa zwiększył się także zakres działań wykonywanych przez pracowników WODR. Z kolei, kiedy Polska weszła w struktury Unii Europejskiej, wystąpił problem pierwszych płatności bezpośrednich do gruntów rolnych. Nasi pracownicy ucząc rolników wypełniania stosownych wniosków przeprowadzili 1510 spotkań, w których uczestniczyło 41 126 rolników.
Różnorodność problemów związanych z nowym Planem Operacyjnym Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 i możliwościami pozyskiwania funduszy z Unii Europejskiej stawiała przed naszymi pracownikami ogromne wyzwanie organizacyjne i konieczność ciągłego podnoszenia kwalifikacji.
Dzisiaj Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu co roku przeprowadza setki szkoleń, pokazów lub demonstracji, w których uczestniczą łącznie tysiące osób. Do tego dochodzą także rozmaite konferencje oraz targi rolnicze, które cieszą się ogromnym zainteresowaniem. Udział w naszych wydarzeniach biorą nie tylko rolnicy, ale także członkinie kół gospodyń wiejskich oraz inni mieszkańcy terenów wiejskich.
