Owady zapylające i ich znaczenie w ekosystemie
Dziko żyjące owady zapylające, zwłaszcza pszczoły, są uważane za gatunki zwornikowe. Oznacza to, że mają ogromny wpływ na ekosystem poprzez zapewnianie różnorodności biologicznej. Bez nich nasz świat by nie przetrwał, dlatego ważne jest, żeby stwarzać im dogodne warunki do rozwoju.
Nasze życie na ziemi w dużej mierze uzależnione jest od symbiozy pomiędzy zapylaczami, a roślinami. Owady zapylające są ważnym elementem funkcjonowania ekosystemów zarówno naturalnych, jak i sztucznych (ogrody, sady). Organizmy te są czynnikiem biorącym udział w zapylaniu roślin poprzez przenoszenie pyłku z pylników na znamię słupka (okrytozalążkowe).
Dzięki zapylaczom możemy cieszyć się smakiem owoców i jeść zdrowe warzywa, których w Europie aż cztery tysiące odmian jest zapylanych przez owady. Możemy też korzystać z przypraw, takich jak koper, bazylia, szałwia, rozmaryn, tymianek, kolendra i kminek. Dzięki tym owadom możemy też posiadać bazę paszową dla zwierząt gospodarskich (koniczynę i lucernę) oraz uprawiać rośliny przemysłowe, na przykład rzepak.
Grupy owadów zapylających
Wśród owadów zapylających możemy wyróżnić muchówki, błonkówki, motyle i chrząszcze. Zapylają one około 78% roślin zasiedlających naszą planetę, w tym ponad 200 gatunków roślin uprawnych. Owady te poprzez swoją funkcję zapylającą determinują w dużej mierze produkcję żywności na świecie.
Pszczoły to jedna z grup owadów zapylających, która stanowi bardzo ważne ogniwo w biocenozie. Poprzez zapylanie rodzimych gatunków, nie tylko roślin uprawnych, wzbogacają istotnie nasz ekosystem, co w konsekwencji prowadzi do zwiększenia bioróżnorodności.
Najbardziej znaną przedstawicielką tego gatunku jest pszczoła miodna, która hodowana jest przez człowieka w celu pozyskania miodu, pyłku, pierzgi i wosku. Oprócz pszczoły miodnej, będącej jednym z podstawowych zapylaczy w przyrodzie, występują również pszczoły samotne, na przykład murarka ogrodowa.
Murarka ogrodowa to pszczoła dziko żyjąca, która należy do grupy samotnic. Buduje ona gniazda z gliny lub piasku zmieszanego ze śliną, lecz zamieszkuje także stare pnie drzew i suche łodygi trzcin. Pszczoła ta może osiedlać się również w miejscach specjalnie dla niej stworzonych przez człowieka. Do takich miejsc zaliczyć można wiązki zbudowane z suchych łodyg trzcinowych lub bambusowych o przeciętnej długości około 15- 20 centymetrów. Takie pęczki umieszczane są w miejscach nasłonecznionych oraz osłoniętych, na przykład pod okapem dachu.
Oczywiście doskonałym miejscem dla uli zasiedlanych przez murarkę są także korony drzew. Inną konstrukcją, w której może bytować pszczoła murarka jest domek zbudowany ze skrzynki, w której ułożone są puste gałązki bambusowe lub trzcinowe. Z zewnątrz jest on zabezpieczony siatką, aby chronić murarki przed niepożądanymi gośćmi, którymi mogą być ptaki.
Murarki ogrodowe aktywnie zapylają rośliny w okresie od kwietnia do czerwca i charakteryzują się większą wydajnością w zapylaniu niż pszczoła miodna. Należy jednak pamiętać, że pszczoły są nieodłącznym składnikiem naszego środowiska i warunkują przetrwanie świata ożywionego.
Trzmiele są najlepszym zapylaczem roślin uprawnych, zaraz po pszczole miodnej. W naturalnych warunkach trzmiele zakładają gniazda w ziemi lub na jej powierzchni. Zapylają one wiele gatunków roślin, których nie mogą zapylić pszczoły miodne, na przykład naparstnicę, lwią paszczę, lucernę, koniczynę czerwonę, komonicę.
Owady te już w marcu zaczynają swoja aktywność, nie przeszkadzają im niższe temperatury (około 10 stopni Celsjusza) oraz lekki deszczyk. Trzmiele to owady, które mogą wzbogacić bioróżnorodność w naszym otoczeniu, jeśli zapewnimy im odpowiednie warunki bytowania. Warto więc budować dla nich specjalne domki, na przykład w formie skrzynki z desek, gdzie przednia ścianka jest ruchoma i posiada otwór wlotowy o wielkości około 2 centymetrów. Domek dla trzmiela powinien posiadać również daszek wystający tak, aby chronić otwór wlotowy dla owada. Jego wnętrze może być wyłożone suchą ściółką lub mchem.
Motyle to kolejna grupa owadów zapylających, lecz oprócz funkcji typowo praktycznej dostarczają także wielu doznań estetycznych. Owady te bardzo dobrze czują się w otoczeniu takich gatunków roślin, jak: krokusy, fiołki wonne, jeżówka purpurowa, budleja Dawida, cynia, aksamitki, lawenda oraz lilaki i róże. Spotkać możemy też motyle aktywne nocą, które chętnie odwiedzają wiciokrzew, wiesiołek lub maciejkę.
Ekosystemy, w których obecność dzikich zapylaczy jest szczególnie ważna, to łąki, wrzosowiska i ekosystemy otwarte. Świadomość tego, jak ważną rolę w środowisku odgrywają owady zapylające, powinna zachęcać nas do stwarzania im jak najlepszych warunków bytowania w otaczającym nas świecie.
Anna Nosek
