Ogródek warzywny w skrzyniach i na podwyższonych grządkach
Uprawa w skrzyniach i na podwyższonych grządkach to ciekawy sposób na uzyskanie wysokich plonów przy niskim nakładzie pracy oraz wykorzystanie nawet najmniejszych skrawków terenu na posiadanie własnych warzyw i ziół.
W artykule tym chciałbym się podzielić swoimi doświadczeniami w sposobie zakładania i pielęgnacji takiego ogródka. Podpowiem jak najlepiej założyć, pielęgnować i co uprawiać na podwyższonych grządkach.
Zalety uprawy na podwyższonych grządkach
Na podwyższonych grządkach możemy uprawiać warzywa, zioła ale także rośliny ozdobne. Można bardzo łatwo wprowadzić w uprawie zasadę dobrego sąsiedztwa roślin, jak również sadzić pomiędzy warzywami kwiaty lub zioła, które działają odstraszająco na szkodniki w uprawach warzywnych. Dzięki temu nasz ogródek warzywny może być bardziej kolorowy, a jednocześnie rośliny są zdrowsze i mniej narażone na szkodniki. Drugą ważną zaletą uprawy na podwyższonych grządkach jest to, że rośliny możemy siać gęściej w międzyrzędziach niż w uprawie bezpośrednio na gruncie, pozwala to na uzyskanie większego plonu z mniejszej powierzchni. Gęstsze międzyrzędzia są możliwe dlatego, że pielęgnacja roślin odbywa się z brzegów skrzyni i nie potrzebujemy do jej wykonania wchodzić pomiędzy nie.
Uprawa na podwyższonych grządkach uniezależnia nas od jakości gleby w naszym ogrodzie, gdyż skrzynie możemy wypełnić ziemią, która jest najbardziej odpowiednia do warzyw jakie chcemy w niej uprawiać. Jeżeli posiadamy kilka skrzyń, w każdej możemy zastosować inne podłoże. Jest to bardzo wygodne przy uprawie warzyw o różnych wymaganiach pokarmowych. Oprócz tego, jeżeli zastosujemy kupne podłoże do wypełniania skrzyń, które jest wolne od nasion chwastów, odpada nam pracochłonne pielenie roślin. Wymiana podłoża sprzyja też walce z chorobami roślin. Rośliny w podwyższonych grządkach rosną znacznie szybciej i są bardziej okazałe, a jest to spowodowane tym, że ziemia w nich się szybciej nagrzewa, jest bardziej pulchna i przewiewna, gdyż jej nie udeptujemy oraz lepiej możemy kontrolować jej prawidłową wilgotność.
Grządki w wysokich skrzyniach do wysokości pasa są idealne dla osób starszych lub niepełnosprawnych, gdyż pozwalają na uprawę bez konieczności schylania się. Odpowiednio ułożone skrzynie mogą być ozdobą naszego ogrodu lub nawet kącika wypoczynkowego.
Budowa podwyższonych grządek
Jak wyżej wspomniałem, uprawa warzyw w podwyższonych grządkach ma wiele zalet, niestety przed jej wprowadzeniem musimy przygotować się na pewne wydatki. Są one tym większe im więcej skrzyń chcemy posiadać. Na koszty załażenia takiej uprawy składają się koszty zakupu desek lub płyt betonowych, impregnatów, siatek, mat, podłoża. Część tych kosztów możemy ograniczyć wykorzystując materiały z odzysku, na przykład deski po szalunkach lub stare palety.
Podwyższone grządki są prostymi konstrukcjami, z którymi każdy powinien sobie poradzić. Alternatywą może być zakup gotowych konstrukcji w marketach budowlanych lub ogrodniczych.
Przystępując do samodzielnej budowy skrzyni musimy posiadać deski najlepiej z drzew liściastych twardych (dąb, robinia akacjowa), które wytrzymają więcej sezonów, ale i tańsze deski z drzew iglastych też się sprawdza, ponieważ im są one grubsze, tym lepiej. Z desek zbijamy skrzynię bez dna, wzmacniając ją w narożnikach drewnianymi kantówkami lub metalowymi kątownikami. Skrzynie po zmontowaniu powinniśmy zaimpregnować nietoksycznymi preparatami, przedłużą one okres użytkowania skrzyni, ale także mogą stanowić dekorację naszego ogrodu. Wewnętrzne boki skrzyń możemy też dodatkowo obić folią lub agrowłókniną, co dodatkowo przedłuży okres ich użytkowania.
Jeżeli chodzi o wymiary skrzyń, to powinny być one na tyle szerokie, abyśmy mogli swobodnie sięgnąć ręką do środka skrzyni w czasie wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych, bez wchodzenia do niej. Najczęściej ten wymiar wynosi 1,2 do 1,4 metra. Długość skrzyni nie powinna przekraczać 3 metrów, gdyż przy dłuższych skrzyniach potrzebne są dodatkowe wzmocnienia, a to powoduje dodatkowe koszty. Zbyt długie skrzynie powodują też dłuższą drogę ich obchodzenia. Wysokość skrzyń powinna wynosić od 0,2 do 0,6 metra i jest to uzależnione od pozycji w jakiej będziemy wykonywać prace pielęgnacyjne oraz od gatunków uprawianych w nich warzyw. W skrzyniach wysokich możemy także zastosować zróżnicowane wypełnienie, stosując na przykład na spód drobne gałązki, następnie słomę, przekompostowany obornik, skoszoną trawę, kompost, a następnie około 20-centymetrową warstwę odpowiedniego dla uprawianych warzyw podłoża lub ziemi. Takie warstwowe ułożenie materii organicznej przyczynia się do powstawania procesów jej rozkładu, w wyniku których wydziela się ciepło powodujące szybszy wzrost roślin. Podobne warstwowe ułożenie materii organicznej możemy zatasować także w niższych skrzyniach, musimy jednak pod nimi usunąć darń i ziemię na głębokość około 30 centymetrów. Kolejną bardzo ważną sprawą jest zabezpieczenie dna skrzyni przed dostępem gryzoni, które mogą uszkadzać rośliny. W tym celu stosujemy siatkę metalową o drobnych oczkach.
Kompozycja i pielęgnowanie ogrodu
Przed wypełnieniem, skrzynie musimy odpowiednio ustawić w ogrodzie i pamiętać o ścieżkach między nimi. Ziemia pomiędzy skrzyniami powinna być odchwaszczona i najlepiej wyściółkowana, możemy do tego wykorzystać korę, zrębki, słomę, maty szkółkarskie lub inny materiał, dzięki temu nie będą nam rosły na ścieżkach chwasty, a ziemia będzie zabezpieczona przed parowaniem wody. Szerokość ścieżek powinna być taka, abyśmy mogli swobodnie się w nich poruszać wykonując zabiegi pielęgnacyjne. Ustawiając skrzynie musimy zwrócić uwagę na odpowiednie nasłonecznienie roślin, pamiętajmy także o tym, że gleba w skrzyniach mocniej się nagrzewa, co powoduje szybsze parowanie wody, a więc rośliny będziemy musieli częściej podlewać.
Po jesiennych zbiorach warzyw dobrze jest wyściółkować ziemię w skrzyniach na zimę. Sprzyja to ograniczeniu parowania wody, zapobiega rozwojowi chwastów oraz sprzyja rozwojowi mikroorganizmów w glebie. Do ściółkowania możemy wykorzystać kartony, które przykrywamy ściętą trawą, słomą lub obornikiem. Ściółkę usuwamy na wiosnę i możemy przeznaczyć ją na kompost.
Przy wczesnowiosennym wysiewie nasion, aby przyspieszyć ich kiełkowanie i wzrost dobrze jest przykryć skrzynie agrowłókniną lub ramkami z przymocowaną folią. Sprzyja to utrzymaniu wyższej temperatury w skrzyniach, chroni przed przymrozkami oraz ogranicza parowanie wody.
