Sytuacja epizootyczna afrykańskiego pomoru świń w powiecie kępińskim
Afrykański pomór świń, czyli ASF (z języka angielskiego African Swine Fever) to zakaźna choroba wirusowa o szybkim rozprzestrzenianiu. Dotyka ona świnie domowe, świniodziki oraz dziki i cechuje się niemal stuprocentową śmiertelnością zakażonej jednostki. Choroba pojawiła się już w wielu obszarach Polski, między innymi w powiecie kępińskim.
Wystąpienie afrykańskiego pomoru świń u trzody w gospodarstwie (ognisko ASF) wiąże się z koniecznością podjęcia przez Inspekcję Weterynaryjną stanowczych działań w celu jak najszybszej likwidacji tego ogniska. Dodatkowo muszą zostać przeprowadzone czynności mające na celu ustalenie źródła choroby oraz potwierdzenia, czy nie doszło do przeniesienia choroby do innych gospodarstw lub innych podmiotów, na przykład rzeźni.
Kroki działania w przypadku zakażenia
Działania te są określone w ustawie z dnia 11 marca 2004 roku o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, a także w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 maja 2015 roku w sprawie zwalczania afrykańskiego pomoru świń. Na tej podstawie, w przypadku stwierdzenia ogniska ASF podejmowane są czynności prowadzone pod nadzorem Inspekcji Weterynaryjnej, między innymi:
a) wszystkie świnie w gospodarstwie, w którym stwierdzono ASF muszą zostać niezwłocznie zabite, a ich zwłoki zniszczone;
b) zniszczeniu podlegają również obecne w gospodarstwie wszelkie produkty pozyskane od świń, wszelkie przedmioty i substancje (w tym pasze), które mogły zostać skażone wirusem ASF, a nie mogą zostać odkażone;
c) gospodarstwo, w którym stwierdzono ASF podlega oczyszczaniu i dezynfekcji przy użyciu odpowiednich preparatów biobójczych, które wykazują działanie unieszkodliwiające w stosunku do wirusa ASF;
d) po zakończeniu wszelkich niezbędnych działań musi minąć odpowiednio długi okres, zanim w gospodarstwie ponownie będą mogły być umieszczone pierwsze świnie (co najmniej 40 dni od dnia zakończenia oczyszczania i dezynfekcji);
e) wokół ogniska ASF wyznacza się obszar zapowietrzony (o promieniu co najmniej 3 kilometrów) i obszar zagrożony (sięgający co najmniej 7 kilometrów poza obszar zapowietrzony); w obszarach tych obowiązują stosowne nakazy, zakazy i ograniczenia (przede wszystkim w odniesieniu do możliwości przemieszczania świń) połączone z nadzorem nad stanem zdrowia świń w tych obszarach.
Restrykcje dotyczą głównie przemieszczania świń wewnątrz i na zewnątrz gospodarstw znajdujących się w tych obszarach. Jeżeli gospodarstwo utrzymujące świnie położone jest w obszarze zapowietrzonym, zagrożonym lub wyznaczonym w związku z wystąpieniem ogniska ASF (obszary wymienione w rozporządzeniach powiatowego lekarza weterynarii lub wojewody), obowiązuje bezwzględny zakaz wyprowadzania świń z tego gospodarstwa przez okres 40 dni w obszarze zapowietrzonym i 30 dni w obszarze zagrożonym.
Po odpowiednio 40 i 30 dniach należy zgłosić się do powiatowego lekarza weterynarii w celu uzyskania pozwolenia na przemieszczenie zwierząt z gospodarstwa.
Szczegółowe informacje o możliwości przemieszczenia świń z gospodarstw położonych na obszarze zapowietrzonym i zagrożonym można uzyskać u powiatowego lekarza weterynarii - organ ten jest uprawniony do skrócenia powyższych okresów odpowiednio do 30 dni dla obszaru zapowietrzonego i 20 dni dla obszaru zagrożonego.
Jak zmniejszyć ryzyko wystąpienia wirusa?
W celu ograniczenia ryzyka zakażenia świń wirusem ASF w gospodarstwach, w których utrzymywane są świnie, powinny być wdrożone wszystkie podstawowe zasady zabezpieczenia miejsc utrzymywania zwierząt (bioasekuracja w gospodarstwie rolnym), w tym zwłaszcza:
a) nie skarmianie zwierząt paszą niewiadomego pochodzenia ani produktami pochodzenia zwierzęcego;
b) nie zakupywanie świń z niewiadomego źródła, czyli sztuk nieoznakowanych i bez świadectwa weterynaryjnego;
c) zastosowanie mat dezynfekcyjnych na wjazdach i wyjazdach do gospodarstw i przed wejściami do budynków inwentarskich;
d) zabezpieczenie przed dostępem zwierząt dzikich do budynków inwentarskich, magazynów pasz oraz miejsc przechowywania ściółki;
e) ograniczanie dostępu osób postronnych do zwierząt;
f) zachowanie podstawowych zasad higieny - odkażanie rąk i obuwia, stosowanie odzieży ochronnej;
g) nie uczestniczenie w polowaniach na 72 godziny przed wejściem do chlewni, niewnoszenia do gospodarstw części dzików;
h) nie pożyczanie sprzętów ani nie zatrudnianie do obsługi osób, które hodują świnie.
Należy unikać kontaktu z padłymi świniami. Każdy fakt znalezienia padłej świni należy zgłosić do powiatowego lekarza weterynarii bezpośrednio albo za pośrednictwem lekarza weterynarii opiekującego się gospodarstwem. Można też powiadomić właściwy organu samorządu terytorialnego (wójta, burmistrza, prezydenta miasta).
W celu uniknięcia przeniesienia na inne zwierzęta w sposób mechaniczny czynników zakaźnych wywołujących różne choroby, nie tylko ASF, należy przestrzegać podstawowych zasad ostrożności i higieny, w tym szczególnie:
a) nie pozwolić domowym zwierzętom na kontakt z padłymi świniami i dzikami;
b) w przypadku kontaktu z padłą świnią lub dzikiem należy jak najszybciej umyć ręce lub zdezynfekować środkiem na bazie alkoholu oraz oczyścić i zdezynfekować obuwie;
c) osoby postronne (osoby nie zajmujące się zawodowo zwierzętami lub leczeniem zwierząt w danym gospodarstwie), nie powinny wchodzić - zwłaszcza po kontakcie z padłą świnią lub dzikiem - do budynków inwentarskich w gospodarstwach, w których utrzymywane są świnie;
d) należy stosować się ściśle do zaleceń służb weterynaryjnych na danym terenie.
Ponadto osoby, które wyjeżdżają poza terytorium Unii Europejskiej muszą pamiętać, że nie wolno przywozić z państw nie będących członkami UE żadnej żywności pochodzenia zwierzęcego, z wyjątkiem specjalnych produktów dietetycznych przeznaczonych na użytek własny lub małych dzieci.
Zakażenia w powiecie kępińskim
Dnia 21 czerwca 2021 roku na podstawie wyników badań otrzymanych z laboratorium Zakładu Higieny Weterynaryjnej w Poznaniu, stwierdzono pierwsze ognisko afrykańskiego pomoru świń w powiecie kępińskim, w gminie Baranów, miejscowość Marianka Mroczeńska. Ognisko wystąpiło w gospodarstwie utrzymującym 132 świnie. Wdrożone zostały procedury zwalczania przewidziane w przypadku wystąpienia ASF, czyli wprowadzono czerwoną strefę na terenie powiatu kępińskiego.
Rolnicy ze strefy czerwonej otrzymali wsparcie, jakim było wyrównanie kwoty obniżonego dochodu uzyskanej przez producenta świń ze sprzedaży z siedzib stada utrzymywanych na obszarze objętym restrykcjami.
Dnia 18 grudnia 2021 roku została uchylona czerwona strefa ASF w powiecie kępińskim. Pozostaje mieć nadzieję, że takie przypadki nie będą już notowane.
