Ewidencja zwierząt gospodarskich w systemie Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt
Identyfikacja i rejestracja zwierząt stanowi bardzo ważny element organizacji produkcji oraz nadzoru sanitarnego w gospodarstwach rolnych. Walka ze wzrastająca liczbą zachorowań i rozprzestrzenianiem się chorób wśród zwierząt w ostatnich latach udowodniły, że skuteczna i szybka metoda istnieje jedynie przy prawidłowym oznakowaniu. Wpis do centralnego rejestru daje możliwość sprawdzenia pochodzenia i miejsc pobytu zwierzęcia, co w sytuacji zagrożenia może okazać się kluczową informacją.
Właściciel zwierzęcia gospodarskiego jest zobowiązany do zamieszczenia wpisu w systemie Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt. Procedura ta obejmuje wiele kryteriów i składa się z różnych etapów, co nie zawsze może być przejrzyste dla posiadacza. Poniżej zostały przedstawione kroki i wytyczne, które należy podjąć w celu skutecznej rejestracji zwierzęcia.
Rejestracja zwierząt – krok po kroku
Przebieg rejestracji zwierzęcia składa się z kilku etapów, które obejmują różnorodne kwestie. Posiadacz musi spełnić obligatoryjne punkty dotyczące chociażby uzyskania numeru siedziby, oznakowania zwierząt lub regularnej ewidencji. Cała procedura przedstawia się następująco:
1. Zgłoszenie się do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w celu uzyskania numeru producenta rolnego.
2. Rejestracja adresu siedziby stada z uwzględnieniem działki ewidencyjnej, na której znajduje się obiekt ze zwierzętami gospodarskimi. Wpisu należy dokonać najpóźniej w dniu wprowadzenia zwierzęcia do siedziby stada.
3. W każdej siedzibie stada, która jest odrębna dla poszczególnych oznakowanych zwierząt gospodarskich, musi być prowadzona Księga Rejestracji.
4. Wszelkie zdarzenia zwierząt gospodarskich, takie jak: urodzenie, przywóz z państw spoza Unii Europejskiej, kupno i sprzedaż z państw UE, sprzedaż, kupno, wywóz, ubój, padnięcie czy zabicie należy zgłaszać w ustawowych terminach.
5. Zwierzęta muszą być prawidłowo oznakowane. Należy złożyć wnioski o przydzielenie puli numerów kolczyków lub duplikatów kolczyków dla bydła, owiec i kóz, a także wniosków o wydanie paszportów lub duplikatów paszportów dla bydła.
6. Co najmniej raz na dwanaście miesięcy, lecz nie później niż w dniu 31 grudnia, należy wykonywać spis stanu stada oznakowanych zwierząt. Dotyczy to posiadaczy świni, kóz i owiec. Liczba świń, kóz i owiec, która jest ustalona podczas spisu z natury, musi być umieszczona w Księdze Rejestracji właściwej dla danego gatunku zwierzęcia w danej siedzibie stada. W przypadku spisu przeprowadzanego dla świń należy dodatkowo taką informację przekazać Kierownikowi Biura Powiatowego ARiMR.
Poniżej zostały przedstawione szczegółowe wytyczne związane z wyżej wymienionymi punktami.
Składanie wniosków
W celu rejestracji zwierzęcia w systemie Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt należy złożyć wniosek o nadanie numeru identyfikacyjnego zgodnego z ustawą z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności. Należy również złożyć wniosek do Kierownika Biura Powiatowego ARiMR o nadanie numeru siedziby stada.
Zgłoszenie siedziby stada jest składane ze względu na miejsce zamieszkania. Można tego dokonać we właściwym Biurze Powiatowym lub przez Portal IRZplus, który jest udostępniony na stronie internetowej ARiMR. Po uzyskaniu numeru siedziby stada dochodzi obowiązek dokonywania zgłoszeń dotyczących zwierząt, takich jak:
a) rejestracja zwierzęcia (urodzenie, przywóz z państw spoza UE, kupno z państw UE),
b) przemieszczenie zwierzęcia (sprzedaż, kupno, wywóz, sprzedaż do państw UE),
c) zabicie, padnięcie,
d) ubój.
Wszelkie zgłoszenia dotyczące wszystkich zdarzeń zwierząt gospodarskich można dokonać na formularzach papierowych udostępnionych przez Biura Powiatowe ARiMR lub pobrać ze strony internetowej ARiMR. Możliwe jest również dokonanie zgłoszeń oraz składanie wniosków za pomocą portalu IRZ, który jest udostępniony przez ARiMR. Portal ten umożliwia prostą obsługę bez wychodzenia z domu oraz nie wymaga prowadzenia Księgi Rejestracji w formie papierowej, ponieważ wszystko zapisywane jest w formie elektronicznej.
Odpowiednie oznakowanie zwierząt
Każdy właściciel jest zobowiązany do oznakowania posiadanych zwierząt w prawidłowy sposób. Należy pamiętać, że bydło, owce i kozy oznacza się poprzez założenie dwóch kolczyków z tym samym numerem, po jednym na każdym uchu. W przypadku samych owiec i kóz, jeden z dwóch kolczyków może być z elektronicznym identyfikatorem. Takie oznaczenie zakłada się na prawe ucho zwierzęcia. Świnie natomiast mogą być znakowane kolczykiem lub tatuażem.
Uzyskanie kolczyków również odbywa się za pomocą wniosku. W tym celu należy wystąpić do Kierownika Biura Powiatowego ARiMR o przydzielenie puli numerów kolczyków. Po otrzymaniu pozytywnej odpowiedzi, kolczyki należy zamówić u wybranego przez siebie dostawcy, który znajduje się na liście prowadzonej przez ARiMR. Powyższa czynność nie dotyczy jednak kolczyków zamawianych dla świń – w tym przypadku można zamówić je bezpośrednio u dostawcy, bez składania zamówienia w ARiMR.
W momencie otrzymania kolczyków, trzeba oznakować nimi zwierzęta gospodarskie urodzone w siedzibie stada. Ten fakt należy zgłosić Kierownikowi Biura Powiatowego ARiMR przed opuszczeniem gospodarstwa przez zwierzę, a także w innych przypadkach, takich jak:
a) w przypadku bydła - w terminie 7 dni od dnia urodzenia,
b) w przypadku owiec i kóz – w terminie 180 dni od urodzenia,
c) w przypadku świń – w terminie 30 dni od urodzenia.
O opuszczeniu przez świnię siedziby stada należy poinformować Kierownika Biura Powiatowego ARiMR w terminie 7 dni od oznakowania.
Wpisy do Księgi Rejestracji
Każdy posiadacz bydła (z wyjątkiem podmiotów, które zajmują się transportem) posiadacz kóz i owiec (z wyjątkiem przewoźników), a także posiadacz świń (z wyjątkiem podmiotów prowadzących działalność typu: rzeźnia, zarobkowy transport zwierząt, miejsce gromadzenia zwierząt, targ, wystawa, pokaz, konkurs zwierząt) jest zobligowany do prowadzenia Księgi Rejestracji, w której umieszczony jest numer siedziby stada oraz liczba zwierząt gospodarskich i wszystkie zdarzenia z nimi związane.
Podmioty, które prowadzą obrót zwierzętami, pośrednictwo lub skup zwierząt są zwolnione z obowiązku prowadzenia ewidencji.
Podmioty prowadzące targi, wystawy, pokazy lub konkursy zwierząt oraz miejsca gromadzenia zwierząt zobowiązane są do prowadzenia ewidencji zwierząt wprowadzonych na targ, wystawę, pokaz, konkurs zwierząt oraz miejsca gromadzenia.
Wszelkich wpisów do Księgi Rejestracji należy dokonywać bezpośrednio po zaistnieniu zdarzenia objętego obowiązkiem wpisu, nie później niż w terminie 7 dni. Powinno być to przeprowadzone w sposób czytelny i trwały, a wszelkie zmiany należy dokonywać w sposób umożliwiający odczytanie zmienianego wpisu.
Jak wspomniano wcześniej, podmioty, które dokonują zgłoszeń wyłącznie za pośrednictwem Portalu IRZplus są zwolnione z prowadzenia Księgi Rejestracji w papierowej wersji.
Przewóz zwierząt oraz liczebność stada
Posiadacze bydła, owiec i kóz są zobowiązani zgłosić do ARiMR każdą zmianę miejsca pobytu zwierzęcia w ciągu 7 dni od daty zaistnienia zdarzenia.
Posiadacze świni zobowiązani są zgłosić do ARiMR zwiększenie lub zmniejszenie liczebności stada w ciągu 7 dni od daty zdarzenia powodującego zmianę liczebności. Na obszarach podlegającym ograniczeniom (przepisy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczania chorób zakaźnych, np. ASF, czyli afrykański pomór świń), posiadacze mają obowiązek zgłoszenia zmiany stanu stada świń, z wyłączeniem urodzenia, w terminie 2 dni od daty zdarzenia.
Zwierzęta zakupione w krajach Unii Europejskiej zachowują swoje oznakowanie przy wjeździe do Polski. Nie wolno usuwać kolczyka lub zastępować go innym. W przypadku, gdy zwierzę utraci kolczyk lub nastąpi jego uszkodzenie, należy złożyć zamówienie na duplikat. Po otrzymaniu nowego (z tym samym numerem), należy założyć go odpowiedniemu zwierzęciu.
Zwierzęta przywiezione spoza Unii Europejskiej muszą zostać oznakowane nowym numerem identyfikacyjnym, zgodnie ze wzorem obowiązującym dla danego gatunku zwierząt (Ustawa z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt).
Gdy świnia została przemieszczona do nowej siedziby stada i przebywa tam dłużej niż 30 dni, posiadacz świni jest zobowiązany dodatkowo oznakować ją kolczykiem lub tatuażem z numerem siedziby, w której ta świnia przebywa.
Te wszystkie zasady prowadzenia ewidencji stosowane są również wtedy, gdy jedno lub więcej zwierząt utrzymywane jest hobbystycznie lub do uboju gospodarczego.
W przypadku złożenia w Biurze Powiatowym ARiMR zgłoszenia padnięcia, zabicia lub uboju bydła w gospodarstwie, należy zwrócić paszport bydła lub duplikat paszportu. Jeżeli zgłoszenie uboju bydła następuje z konieczności w siedzibie stada, posiadacz musi przekazać paszport bydła do rzeźni. Następnie rzeźnia zwraca paszport bydła wraz ze zgłoszeniem uboju bydła w rzeźni do ARiMR.
