Efektywne żywienie bydła opasowego
Jednym z ważniejszych czynników w opasie bydła jest prawidłowe żywienie. Decyduje ono zarówno o wynikach produkcyjnych, jak i jakości mięsa. Zbyt intensywne karmienie bydła może powodować nadmierne odkładanie tłuszczu, natomiast zbyt niskie dawki pokarmowe wpływają negatywnie na tempo wzrostu i umięśnienia.
Opasy to przeżuwacze i podstawą dla nich są pasze objętościowe, jednak aby wykorzystać potencjał wzrostowy tych zwierząt, stosowanie tylko takich pasz nie wystarczy. Należy uzupełniać pokarm również o witaminy i minerały odżywcze.
Rodzaje pasz
Najbardziej wartościową paszą objętościową stosowaną w opasie bydła jest kiszonka z kukurydzy. Spełnia normy dotyczące koncentracji energii i spożycia paszy. Jest pokarmem bogatym w energię, ale niestety zawiera mało białka, dlatego należy go uzupełniać wysokobiałkową paszą treściwą. Wówczas energia uzyskana z takiej paszy pozwala na prawidłowy przyrost masy ciała w granicach około 1000 gramów dziennie.
Innym rodzajem stosowanej w opasie bydła paszy jest kiszonka z roślin strączkowych, mieszanki zbóż z roślinami strączkowymi lub motylkowymi. Charakteryzuje się ona podobną zawartością energii, lecz znacznie wyższą ilością białka.
Nieocenioną paszą dla opasów w sezonie letnim są trwałe użytki zielone. Na dobrze utrzymanym pastwisku zwierzęta mają pod dostatkiem dobrej jakościowo paszy, która koncentruje dużą dawkę zarówno energii, jak i białka.
Kolejnym przykładem paszy objętościowej jest kiszonka z wysłodków buraczanych. Kiszonki lub wcześniej wspomniane pastwisko zawierają białko, które jest szybko degradowane w żwaczu, dlatego też wymaga uzupełnienia węglowodanami. Przykładem paszy węglowodanowej mogą być: ziarna zbóż, produkty bogate w skrobię, ziemniaki, otręby zbożowe. Białko zawarte w każdej z pasz objętościowych ma różne właściwości, dlatego nie jest bez znaczenia jaką dobierzemy paszę węglowodanową.
Sposób opasu bydła jest zależny od możliwości paszowych danego gospodarstwa. Opas małych cieląt prowadzony jest do masy około 80 kilogramów. Prawidłowo rozwijające się zwierzę powinno osiągnąć tę masę ciała najpóźniej w 60. dniu życia.
Najlepiej trawionym i wykorzystywanym pokarmem dla cieląt jest mleko. Jest to podstawowa pasza, którą należy uzupełniać treściwymi mieszankami oraz sianem. Pasze stałe powinny być dostępne dla cieląt cały czas, czego efektem będzie przyspieszony wzrost masy ciała.
Sposoby opasania bydła
W przypadku młodego bydła, w krajach europejskich wyróżniane są trzy sposoby opasania: intensywny, półintensywny oraz ekstensywny.
Najbardziej popularnym sposobem jest opasanie intensywne, w którym stosuje się aż 70 % pasz treściwych. Pozostałe 30 % stanowią kiszonki oraz siano. Zużyta ilość siana jest stosunkowo mała, ponieważ służy do pobudzenia pracy żwacza i uzupełnienia suchej masy w dawce pokarmowej. Nadmiar siana może wpłynąć negatywnie na ilość pobieranej kiszonki, co będzie skutkowało mniejszym przyrostem masy ciała, który w przypadku opasu intensywnego powinien wynosić nie mniej niż 1000 gramów dziennie. W związku z wysoką ceną produkcji pasz ten rodzaj karmienia jest jednak bardzo kosztowny.
Opasanie półintensywne jest znacznie bardziej ekonomiczne, lecz konieczny jest duży udział trwałych użytków zielonych. Cielęta, które urodziły się w sezonie jesienno-zimowym są odchowywane do wiosny systemem wyżej opisanym, to znaczy dostają mleko oraz pasze treściwe. Wiosną, wraz z rozpoczęciem sezonu pastwiskowego, rozpoczyna się ich opas. Żywienie pastwiskowe jest stosunkowo tanie, ale przyrosty masy ciała w tym okresie też nie są duże. Po zakończonym sezonie pastwiskowym należy zapewnić zwierzętom bardziej intensywne żywienie, aby mogły nadrobić zaległości z okresu, który spędzały na pastwisku. W tym okresie żywienie powinno być oparta na paszach treściwych, kiszonkach oraz sianie. Dzienny przyrost masy ciała jest znacznie mniejszy niż w przypadku opasu intensywnego. Kształtuje się na poziomie 700-800 gramów.
Opasanie półintensywne składa się z dwóch etapów, dlatego najlepiej sprawdzą się w tym systemie cielęta urodzone jesienią. Pierwszy okres, tak zwany przygotowawczy trwa od 4 miesiąca życia do wieku 12 miesięcy. Ze względu na pobyt na pastwisku przyrosty masy ciała w tym czasie są mniejsze. Druki etap, czyli opasanie właściwe zaczyna się po skończeniu roku przez zwierzę. Dla cieląt urodzonych jesienią ten okres przypada na sezon jesienno-zimowy, kiedy to zwierzęta przebywają w budynku i mogą być karmione bardziej intensywnie. Taki system opasu trwa do ok. 20 miesiąca życia.
Opasanie ekstensywne jest najdłuższym okresem, ponieważ trwa minimum 24 miesiące, a często nawet do 30 miesięcy. Obejmuje dwa sezony pastwiskowe, dlatego też przyrosty masy ciała są nieduże, w granicach 500-600 gramów. Opas ekstensywny wymaga minimalnych nakładów i jest stosunkowo tani, ale trwa długo.
Pod koniec etapu opasania, niezależnie od stosowanego systemu, zwierzęta powinny być karmione kiszonką z traw z wysokim udziałem pasz zbożowych.
Prawidłowe żywienie opasanego bydła wpływa efektywnie na odpowiedni przyrost tkanki mięśniowej i wzrost zwierzęcia. Przy opasaniu zarówno sztuk młodych, jak i dorosłych niezbędne jest uzupełnianie dawki pokarmowej składnikami mineralnymi i witaminami. Ich niedobór ma negatywny wpływ na prawidłowy przyrost masy ciała.
Paulina Przewoźna
zdjęcia: Norbert Kowalski
