Systemy uprawy roli z wyszczególnieniem technologii strip-till
We współczesnym rolnictwie funkcjonują trzy podstawowe systemy uprawy roli: uprawa płużna (tradycyjna), uprawa zerowa (siew bezpośredni) oraz uprawa bezpłużna. Ta ostatnia metoda coraz częściej zyskuje uznanie rolników, zwłaszcza w postaci uprawy pasowej, czyli strip-till.
Uprawa płużna to uprawa gleby wymagająca użycia tradycyjnego narzędzia, jakim jest pług. Jest to technologia najbardziej rozpowszechniona ze względu na wymagane do uprawy narzędzia i zapotrzebowanie mocy ciągnika (stosunkowo niedrogi park maszynowy).
Uprawa zerowa w klasycznym rozumieniu tego systemu nie wymaga żadnych zabiegów uprawowych na polu od dnia zbioru do dnia siewu rośliny następnej. Uprawa, nawożenie i siew wykonywany jest podczas jednego przejazdu na polu specjalnym siewnikiem. Technologia ta wymaga użycia specjalistycznej maszyny i ciągnika dużej mocy, ale pozwala na oszczędność czasu i paliwa. Wykorzystywana głównie przez duże gospodarstwa.
Typy uprawy bezpłużnej
Najbardziej rozpowszechniający się sposób prowadzenia produkcji to uprawa bezpłużna, która dzieli się na trzy typy uprawy:
- uprawa całopowierzchniowa (bezpłużna głęboka 10-20 cenytmetrów, bezpłużna powierzchniowa 5-10 centymetrów i siew, uprawa powierzchniowa),
- uprawa redlinowa,
- uprawa pasowa (strip-till).
Dzięki uprawie całopowierzchniowej część resztek pożniwnych zostaje wymieszana z glebą, a pozostała ilość na powierzchni gleby ogranicza parowanie i utratę wody. Uprawę głęboką stosuje się dla roślin posiadających palowy system korzeniowy lub spichrzowy. Do tych roślin zaliczamy lucernę, warzywa, burak cukrowy, rzepak. Należy jednak pamiętać, że im głębsza uprawa gleby, tym większe koszty, dlatego dla upraw niewymagających głębokiej uprawy stosuje się uprawę płytką, pozwalającą na mieszanie tylko wierzchniej warstwy gleby. Dzięki temu następuje wymieszanie materii organicznej, resztek i nawozów z glebą i przygotowanie jej pod kolejną uprawę. Im płytsza uprawa, tym mniejsze zużycie paliwa i mniejsze koszty produkcji. Płytka podstawowa uprawa roli jest możliwa, gdy właściwości fizyczne gleby są korzystne dla wzrostu systemu korzeniowego, siewu i równomiernych wschodów rośliny uprawnej.
Uprawę redlinową w Polsce wykorzystuje się głównie w uprawie ziemniaka i warzyw korzeniowych. Polega na formowaniu redlin, w których wysiewane są rośliny uprawne. Taka uprawa jest zalecana na pola silnie uwilgotnione. Grzbiet redliny szybciej przesycha, co umożliwia wczesny siew.
Uprawa pasowa strip-till
Uprawa pasowa (strip-till) jest technologią delikatnej uprawy spulchnionych pasów roli, w których następnie wysiewany jest nawóz mineralny i nasiona rośliny uprawnej. Przestrzenie pomiędzy pasami spulchnionymi pozostają nienaruszone, pokryte mulczem, na przykład rozdrobnioną słomą. Technologia ta pozwala podczas jednego przejazdu na wykonanie nawożenia, uprawy i siewu rośliny uprawnej, ogranicza straty wody. Sposób ten wymaga specjalistycznego siewnika do uprawy i siewu pasowego oraz ciągnika dużej mocy. Uprawa ta łączy w sobie zalety uprawy tradycyjnej i uprawy zerowej. Tego typu uprawa pojawiła się w Stanach Zjednoczonych w 1965 roku.
Zalety uprawy pasowej:
- uprawa, nawożenie i siew wykonywany podczas jednego przejazdu – duża oszczędność paliwa,
- nawóz umieszczony w okolicy systemu korzeniowego uprawianej rośliny,
- siew na optymalną głębokość w pasie uprawionej gleby,
- dwie trzecie pola jest nieuprawiane, gleba zachowuje swoją naturalną żyzność i nie jest narażona na erozję wietrzną i wodną.
Wasy uprawy pasowej:
- metoda wymaga dużej wiedzy osoby wdrażającej ją w proces produkcji,
- wymaga ciągnika o dużej mocy i specjalnych maszyn,
- wymaga stosowania nowoczesnych technologii,
- nie nadaje się na gleby mokre, ciężkie.
Uprawa typu strip-till coraz częściej stosowana jest w uprawie rzepaku ozimego, kukurydzy jak i innych roślin. Jeden przejazd na polu, zwłaszcza w lata suche pozwala znacząco ograniczyć utratę wody z profilu glebowego, dzięki uprawie wąskiego pasa gleby. Dodatkowo można ograniczyć ilość zastosowanego nawozu mineralnego i poprawić jego wykorzystanie przez roślinę ( nawóz umieszczony poniżej miejsca siewu nasion ułatwia jego pobranie przez rozwijający się system korzeniowy rośliny uprawnej).
