Soja, czyli krajowe źródło białka. Podstawy agrotechniki soi
Soja należy do roślin z rodziny bobowatych, których najbardziej charakterystyczną cechą jest zdolność wiązania azotu atmosferycznego. Poprawa struktury gleby, wzrost zawartości próchnicy, zwiększenie zaopatrzenia gleby w azot oraz nasiona stanowiące cenne źródło białka to tylko kilka z wielu zalet tego gatunku. Dlaczego więc w Polsce uprawia się jej tak mało?
Kierując się wymaganiami klimatycznymi, w polskich warunkach powinniśmy dobierać odmiany, których okres wegetacji nie przekracza 140 dni. Soja należy do roślin ciepłolubnych, więc przymrozki w okresie wschodów mogą uszkodzić rośliny. Drugi okres newralgiczny przypada z kolei na czas kwitnienia, gdzie spadek temperatury poniżej 10 stopni Celsjusza uniemożliwia ten proces.
Soję powinno uprawiać się na glebach żyznych i przepuszczalnych, najlepiej klasy II oraz IIIb, a także nie kwaśnych. Uprawia się ją po zbożach, w trzecim roku po okopowych lub w drugim roku w przypadku gleb słabych. Przygotowanie gleby powinno opierać się na starannych zabiegach likwidujących zachwaszczenie oraz stwarzających dobre warunki wilgotnościowe. Proponowane zabiegi w systemie klasycznym orkowym to: podorywka, orka, włókowanie oraz uprawa przedsiewna agregatem. Istnieje także możliwość uprawy soi w systemie bezorkowym.
Warunki odpowiedniego siewu
Potrzeby pokarmowe soi należy zaspokoić w ilości 40-50 kg/ha P2O5 i 60-80 kg/ha K2O. Obecnie w Krajowym Rejestrze wpisane są 32 odmiany, a do Wspólnotowego Katalogu Odmian Roślin Rolniczych (CCA) wpisanych jest 8 odmian. Odmiany zaleca się dobierać indywidualnie w zależności od warunków glebowych pola.
Siew soi, podobnie jak kukurydzy, przeprowadza się w dobrze nagrzanej glebie, w zależności od regionu (między 20 kwietnia a 20 maja). Optymalna obsada roślin mieści się w przedziale 60-70 roślin/m2. Ważnym parametrem siewu jest jego głębokość, ponieważ soja nie znosi zbyt głębokiego siewu, zalecany jest więc wysiew na 3-4 centymetry. Siew można przeprowadzić zarówno siewnikiem zbożowym, zachowując szerokość międzyrzędzi 15-25 centymetrów, a także przy pomocy siewnika punktowego w rozstawie 45 centymetrów. Dla osób, które nie korzystają z kwalifikowanego materiału siewnego, bardzo istotną rzeczą w uprawie soi jest jego samodzielne zaszczepienie bakteriami brodawkowymi. Zabieg ten ma na celu przyspieszenie kolonizacji korzeni soi bakteriami i szybsze tworzenie brodawek.
Szkodniki i inne zagrożenia
Do agrofagów stanowiących największe zagrożenie dla plantacji soi należy zaliczyć chwasty. Choroby i szkodniki w naszych warunkach póki co stanowią niszowe zagrożenie. Soja jest najbardziej wrażliwa na zachwaszczenie w pierwszych tygodniach po wschodach. Wśród chwastów najczęściej pojawiających się na plantacji, wyróżnia się: chwastnicę jednostronną, komosę białą, ostrożeń polny, perz właściwy, rdesty, samosiewy rzepaku czy szarłat szorstki. Do ich zwalczania możemy zastosować herbicydy bazujące na substancjach czynnych, takich jak: bentazon, chizalofop-P etylu, chlomazon, fluazyfop-P butylu, flufenacet, glifosat, imazamoks, kletodym, metobromuron, metolachlor-S czy prosulfokarb. Przy stosowaniu chemicznych środków ochrony roślin ważne jest, by prawidłowo rozpoznać chwasty oraz nie spóźnić się z zabiegiem.
Do najważniejszych chorób w uprawie soi zalicza się: antraknozę, askochytozę, brązową plamistość liści soi, cerkosporiozę, fuzariozy, mączniaka rzekomego, zgniliznę twardzikową oraz zgorzel siewek. W dużej mierze wystąpienie chorób na plantacji ograniczyć może stosowanie kwalifikowanego materiału siewnego. Do biologicznych metod ochrony zaliczyć można użycie bakterii symbiotycznych, ponadto dostępne są fungicydy bazujące na substancjach czynnych takich jak: azoksystrobina, difenokonazol oraz fludioksonil.
Mały areał uprawy soi przyczynia się do małego porażenia przez szkodniki. Jednak pod lupę warto wziąć te, które mogą w przyszłości stanowić największe zagrożenie. Duża zawartość białka w soi może stanowić świetną bazę pokarmową dla szkodników, do których zaliczyć można: mszyce, nicienie, omacnicę prosowiankę, oprzędziki, rolnice, rusałkę osetnik, strąkowcowate, śmietkę kiełkówkę, tarczówkowate, wciornastka sojowego, wieczernicę szczawiówkę czy zmienika lucernowca. Szczególne znaczenie w zapobieganiu pojawiania się szkodników ma przestrzeganie zasad prawidłowej agrotechniki. Dozwolone jest także stosowanie insektycydów, które przede wszystkim bazują na takich substancjach aktywnych jak acetamipryd i cypermetryna.
Zbiór soi przeprowadza się od końca sierpnia do połowy września. Można go wykonywać przy pomocy kombajnu zbożowego z zastosowaniem przystawki.
