Procedury dotyczące integrowanej ochrony roślin
Integrowana ochrona roślin to ograniczenia stosowania środków ochrony roślin, przy jednoczesnym efektywnym ich wykorzystaniu. Rozwój rolnictwa precyzyjnego sprzyja stosowaniu tej metody, która nie tylko ma znaczenie dla ochrony środowiska, ale także przynosi efekty ekonomiczne.
Od 1 stycznia 2014 roku w Polsce i w Unii Europejskiej stosowanie zasad integrowanej ochrony roślin stało się obowiązkiem dla wszystkich profesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin. Integrowana ochrona roślin opiera się na wiedzy o organizmach szkodliwych dla roślin, by w optymalnych terminach je zwalczać. A także na znajomości naturalnych organizmów pożytecznych, które są drapieżcami i pasożytami dla szkodników roślin.
Można zapobiegać występowaniu organizmów szkodliwych lub minimalizować ich negatywny wpływ przez: płodozmian, właściwe techniki uprawy (zwalczanie chwastów przed siewem lub sadzeniem roślin, przestrzeganie terminu i normy wysiewu, stosowanie wsiewek, uprawę bezorkową, cięcie i siew bezpośredni). Integrowaną ochronę roślin można prowadzić też przez stosowanie odmian odpornych i tolerancyjnych materiału siewnego i nasadzeniowego kategorii standard i kwalifikowany. Zapobieganiu występowania organizmów szkodliwych albo ograniczeniu ich negatywnego wpływu sprzyja zrównoważone nawożenie, wapnowanie, nawadnianie lub odwadnianie, stosowanie środków higieny, przez regularne czyszczenie maszyn i sprzętu. Integrowana ochrona roślin oznacza ochronę ważnych organizmów pożytecznych, na przykład poprzez stworzenie im warunków do występowania.
Organizmy szkodliwe należy monitorować. Należy prowadzić monitoring pól, korzystać ze systemów ostrzegania, prognozowania i właściwego diagnozowania. Przed zabiegiem ochrony roślin należy wziąć pod uwagę wartości progów szkodliwości dla danego regionu, konkretnego obszaru, prawy i konkretnych warunków pogodowych. Przed zastosowaniem środków chemicznych należy rozważyć inne metody biologiczne, fizyczne i pozostałe niechemiczne, jeżeli zapewniają ochronę przed szkodnikami. Profesjonalny użytkownik powinien sprawdzać efekty zastosowanych metod ochrony roślin i zapisywać przeprowadzone zabiegi i ich efekty.
Dyrektywy i rozporządzenia
Wprowadzenie integrowanej ochrony roślin, jako standardu produkcji roślinnej wynika bezpośrednio z postanowień artykułu 14 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/128/WE z dnia 21 października 2009 roku ustanawiającej ramy wspólnotowego działania na rzecz zrównoważonego stosowania pestycydów (Dz. Urz. UE L 309 z 24.11.2009, str. 71) oraz artykułu 55 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 roku dotyczącego wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylającego przepisy dyrektywy Rady 79/117/EWG i 91/414/EWG (Dz. Urz. UE L 309 z 24.11.2009, str. 1).
Zasady integrowanej ochrony roślin regulują przepisy prawa krajowego. Zgodnie z artykułem 35 ustawy z dnia 8 marca 2013 roku o środkach ochrony roślin (Dz.U. 2017 r. poz. 50 ze zm.), profesjonalni użytkownicy zobowiązani są do:
- stosowania środków ochrony roślin z uwzględnieniem integrowanej ochrony roślin;
- prowadzenia chemicznej ochrony w taki sposób, aby nie stwarzać zagrożenia dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska, w tym przeciwdziałania znoszeniu środków ochrony roślin na obszary i obiekty niebędące celem zabiegu;
- planowania stosowania środków ochrony roślin z uwzględnieniem okresu, w którym ludzie mogą przebywać na obszarze objętym zabiegiem.
Wymogi integrowanej ochrony roślin, których należy przestrzegać, są określone w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 kwietnia 2013 roku w sprawie wymagań integrowanej ochrony roślin (Dz. U. poz. 505). Użytkownik środków ochrony roślin jest zobligowany przed zastosowaniem chemicznej ochrony roślin wykorzystać wszelkie dostępne działania i metody ochrony przed agrofagami, aby ograniczyć stosowanie pestycydów, poprzez: stosowanie płodozmianu, stosowanie odpowiednich odmian, przestrzeganie optymalnych terminów, stosowanie właściwej agrotechniki, odpowiednie nawożenie, zapobieganie rozprzestrzeniania się organizmów szkodliwych.
Do ochrony chemicznej roślin można stosować tylko środki dopuszczone do obrotu i stosowania na podstawie zezwoleń wydanych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Informacje o środkach ochrony roślin posiadających rejestrację zamieszczane są w rejestrze na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Etykiety środków ochrony roślin znajdują się na stronie Ministerstwa, każdy przed użyciem środków powinien się z nią zapoznać.
Uprawnienia potwierdzone certyfikatem
Do stosowania środków ochrony roślin przeznaczonych dla użytkowników profesjonalnych, konieczne jest posiadanie odpowiednich kwalifikacji. Takie osoby muszą być przeszkolone w zakresie:
- stosowania środków ochrony roślin w Rzeczypospolitej Polskiej potwierdzone zaświadczeniem o ukończeniu tego szkolenia,
- doradztwa dotyczącego środków ochrony roślin w Rzeczypospolitej Polskiej potwierdzone zaświadczeniem o ukończeniu tego szkolenia,
- integrowanej produkcji roślin potwierdzone zaświadczeniem o ukończeniu tego szkolenia lub wymagane od użytkowników profesjonalnych w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w państwie będącym stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, na podstawie przepisów obowiązujących w tym państwie, potwierdzone dokumentem o ukończeniu tego szkolenia lub przedstawiły inny dokument wydany na podstawie przepisów obowiązujących w tym państwie, potwierdzający uzyskanie uprawnień do wykonywania zabiegów z zastosowaniem środków ochrony roślin przeznaczonych dla użytkowników profesjonalnych.
W rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 31 marca 2014 roku w sprawie warunków stosowania środków ochrony roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 516), zostały określone warunki stosowania środków ochrony roślin. Środki ochrony roślin na terenie otwartym należy stosować przy użyciu:
- sprzętu naziemnego w odległości co najmniej 20 metrów od pasiek;
- opryskiwaczy polowych w odległości co najmniej 3 metrów od krawędzi jezdni dróg publicznych, z wyłączeniem dróg publicznych zaliczanych do kategorii dróg gminnych i powiatowych;
- opryskiwaczy polowych w odległości co najmniej 1 metr od zbiorników i cieków wodnych oraz terenów nieużytkowanych rolniczo, innych niż będących celem zabiegu z zastosowaniem środków ochrony roślin.
Przy stosowaniu środków ochrony roślin należy również szczegółowo zapoznać się z ich etykietą, ponieważ może zawierać dodatkowe warunki ograniczające możliwość jego zastosowania.
Przepisy regulują ogólne zasady przechowywania środków ochrony roślin. Zasady te określają Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 24 czerwca 2002 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu i magazynowaniu środków ochrony roślin oraz nawozów mineralnych i organiczno-mineralnych (Dz.U. z 2002 r. nr 99, poz. 896 ze zm.) oraz z dnia 22 maja 2013 roku w sprawie sposobu postępowania przy stosowaniu i przechowywaniu środków ochrony roślin (Dz.U. z 2013 r. poz. 625) oraz w poszczególnych etykietach środków ochrony roślin.
Producent rolny powinien przechowywać środki ochrony roślin w oryginalnych opakowaniach, w miejscu uniemożliwiającym kontakt z żywnością, napojami lub paszą. W miejscu niedostępnym dla zwierząt i osób trzecich.
Pracodawcy natomiast zgodnie z rozporządzeniem w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu i magazynowaniu środków ochrony roślin oraz nawozów mineralnych i organiczno-mineralnych na drzwiach zewnętrznych magazynu powinni umieścić napis „magazyn środków ochrony roślin”. Drzwi magazynu oraz drzwi pomieszczeń wewnątrz magazynu muszą być wyposażone w zamki.
Producent rolny, który chce uzyskać certyfikat potwierdzający stosowanie integrowanej ochrony roślin, musi co najmniej 30 dni przed siewem lub sadzeniem roślin zgłosić się do podmiotu certyfikującego. Certyfikat poświadczający stosowanie integrowanej produkcji roślin jest wydawany, jeżeli producent roślin spełni następujące wymagania:
- ukończy szkolenie w zakresie integrowanej produkcji roślin i posiada zaświadczenie;
- prowadzi produkcję i ochronę roślin według szczegółowych metodyk zatwierdzonych przez Głównego Inspektora i udostępnionych na stronie internetowej administrowanej przez Główny Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa;
- stosuje nawożenie na podstawie faktycznego zapotrzebowania roślin na składniki pokarmowe, określone w szczególności na podstawie analiz gleby lub roślin;
- dokumentuje prawidłowo prowadzenie działań związanych z integrowaną produkcją roślin;
- przestrzega przy produkcji roślin zasad higieniczno-sanitarnych,
- w próbkach roślin i produktów roślinnych pobranych do badań nie zostaną stwierdzone przekroczenia najwyższych dopuszczalnych pozostałości środków ochrony roślin oraz poziomów azotanów, azotynów i metali ciężkich;
- przestrzega przy produkcji roślin wymagań z zakresu ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi, w szczególności określonych w metodykach.
Certyfikat potwierdzający stosowanie integrowanej ochrony roślin wydawany jest na okres niezbędny do zbycia roślin, nie dłużej niż 12 miesięcy.
