Pozytywny wpływ międzyplonów na produkcję roślinną
Uprawa międzyplonów to element zrównoważonego nawożenia i ochrony gleb użytkowanych rolniczo. Od dłuższego czasu rolnicy zarówno w Polsce, jak i na świecie dostrzegają wartość międzyplonów jako nawozu zielonego i wykorzystują posezonowy wzrost roślin, aby poprawić jakość gleby i zwiększyć plony upraw następczych.
Istnieje kilka sposobów wykorzystania międzyplonów: zielonka, siano, kiszonka jako produkcja paszy oraz zielony nawóz, który przeznaczamy na wzbogacenie gleby w materię organiczną. Wybierając roślinę międzyplonową, rolnicy powinni zastanowić się, jakie cele chcą osiągnąć poprzez uprawę poplonów.
Korzyści z uprawy międzyplonów
Zmniejszenie erozji glebowej. Rośliny międzyplonowe mogą być również nazywane roślinami okrywowymi, działają jak żywa ściółka, która pomaga chronić glebę przed niekorzystnymi czynnikami atmosferycznymi. Najczęściej międzyplony siejemy bezpośrednio po zbiorach, aby w pełni wykorzystać sezon wegetacyjny. Uważa się, że dla międzyplonów ścierniskowych jeden dzień w lipcu to tyle, co tydzień w sierpniu lub cały wrzesień. Dlatego wczesny wysiew jest tak istotny dla odpowiedniego wzrostu roślin poplonowych.
Zwiększenie zawartości materii organicznej w glebie. Większość roślin poplonowych wpływa korzystnie na budowę materii organicznej w glebie, ale jest to proces powolny i jej ilość jest uzależniona od gatunku rośliny międzyplonowej oraz warunków, w jakich jest uprawiana. Uważa się, że tylko 20% wszelkich pozostałości powracających do gleby trafia do puli materii organicznej. Pozostałe 80% staje się częścią żywych organizmów i jest uwalniana jako gazy podczas trawienia lub nie wchodzi w skład przepływu materii organicznej.
Zmniejszenie strat składników odżywczych. Niektóre rośliny poplonowe, na przykład rośliny bobowate wiążą azot atmosferyczny z powietrza. Rośliny pobierając azot przyczyniają się do ograniczenia jego strat w wyniku wypłukiwania. Rośliny nie należące do bobowatych są doskonałymi pochłaniaczami azotu pozostawionego przez uprawę główną lub nawozy organiczne. Zmniejsza to możliwość zanieczyszczenia płytkich warstw wodonośnych gleby azotanami. Kiedy decydujemy się na zlikwidowanie międzyplonu poprzez przyoranie, talerzowanie czy mulczowanie, składniki odżywcze zatrzymane w tkankach roślin wracają do gleby i mogą być wykorzystane przez uprawy następcze.
Poprawa żyzności gleby. Uprawa międzyplonów wpływa korzystnie na żyzność gleby. W rolnictwie ekologicznym często stosuje się uprawę poplonów, zwłaszcza z udziałem roślin bobowatych w celu produkcji azotu. Niektórym roślinom poplonowym przypisuje się udostępnianie innych składników pokarmowych poprzez działanie korzeni. Głębokie ukorzenione rośliny poplonowe mogą pobierać składniki pokarmowe z głębszych warstw profilu glebowego i tym samym udostępniać je dla roślin następczych.
Zmniejszenie populacji szkodników, chorób. Międzyplony jako siedlisko mogą przyczynić się do zwiększenia liczby naturalnych drapieżników, takich jak chrząszcze biegaczowate, które odżywiają się szkodnikami roślinożernymi. Innym przykładem pożytecznego oddziaływania międzyplonów jest przyciąganie przez niebieskie kwiaty facelii owadów bzygowatych, które żywią się szkodliwymi mszycami. Również gorczyca jako roślina międzyplonowa przyczynia się do ograniczenia populacji szkodliwych nicieni w glebie.
Zmniejszenie zagęszczenia i poprawa struktury gleby. Niektóre nawozy zielone mają głęboki system korzeniowy, który korzystnie wpływa na strukturę gleby. Stymulują infiltrację wody oraz poprawiają zdolność zatrzymywania wody w glebie. Zmniejszają wpływ zagęszczenia gleby, umożliwiają lepsze napowietrzenie gleby, a co za tym idzie, dystrybucję składników odżywczych i lepszą retencję wody.
Zmiany systemowe rolnictwa w ostatnich latach, polegające między innymi na dużej specjalizacji czy uproszczeniach, doprowadziły do znacznego deficytu najcenniejszego z nawozów – obornika. Jednocześnie wzrost intensyfikacji produkcji roślinnej przyśpiesza mineralizację masy organicznej. Prowadzi to do naruszenia bilansu próchnicy, a tym samym obniżenia produktywności gleby.
Stosowanie międzyplonów wiąże się nie tylko z podniesieniem produktywności gleb, ale wpływa również na jakość i ilość uzyskanego plonu roślin następczych czy ochronę środowiska rolniczego oraz zwiększenie bioróżnorodności.
