Pachnąca produkcja ziół
Uprawa ziół stanowi interesującą alternatywę dla rolnictwa tradycyjnego, zwłaszcza jeśli połączy się uprawę ze sprzedażą bezpośrednią, przetwórstwem oraz atrakcyjną ekspozycją ziół w różnych formach.
Zioła towarzyszą człowieku o zarania wieków. Były wykorzystywane do różnych celów. Były źródłem pokarmu, lekiem, kosmetykiem oraz były wykorzystywane w obrzędach. Początkowo zioła pozyskiwano z naturalnych stanowisk. Z czasem nauczono się je uprawiać. Produkcja ziół w Polsce na skalę produkcyjną rozwinęła się w okresie międzywojennym w XX wieku.
Aktualnie w Polsce uprawia się około czternaście tysięcy hektarów ziół i stanowi to około połowę surowca zielarskiego obok surowca ze stanowisk naturalnych. W uprawie ziół często łączy się produkcję z wytwarzaniem herbat, nalewek, kremów, mydeł, świec, a nawet organizacją warsztatów i wydarzeń okolicznościowych.
Rozmaryn lubi słońce, lubczyk wręcz przeciwnie
Wśród ziół wyróżniamy gatunki jednoroczne, dwuletnie i wieloletnie. Dla właściwego rozwoju roślinom należy zapewnić właściwe stanowisko, podłoże, ilość wody i światła a także właściwą temperaturę. Dobrego nasłonecznienia wymagają rośliny zawierające olejki eteryczne na przykład tymianek, mięta, melisa.
Na stanowiska słoneczne i raczej suche wybieramy: anyż, bylicę, cząber, lawendę, majeranek, oregano, biedrzeniec, rozmaryn, szałwię, tymianek, piołun. Na stanowiska słoneczne i średnio wilgotne wybieramy: bazylię, ogórecznik, koper, estragon, fenkuł, nagietek, trybułę, melisę. Na lekko zacienionych i wilgotnych stanowiskach możemy siać: rzeżuchę, lubczyk, chrzan, pietruszkę, miętę pieprzową, szczypiorek.
MelisaPlantację trzeba przygotować
Założenie plantacji należy rozpocząć od rozeznania rynku i oceny możliwości zbycia lub zagospodarowania surowca. Można początkowo wypraktykować uprawę na niewielką skalę i ocenić stanowisko pod uprawę. Należy dokładnie zapoznać się z technologią uprawy konkretnej uprawy i dokładnie wykonać wszystkie prace.
Wymagania uprawowe ziół są zasadniczo niewielkie. Należy dokładnie przygotować glebę, wysiać nasiona, wykonywać zabiegi agrotechniczne, zebrać oraz ustabilizować surowiec(suszenie). Największym wyzwaniem w produkcji jest ochrona plantacji przed zachwaszczeniem. Odpowiedni płodozmian, uprawa poplonów, czyszczenie materiału siewnego, ściółkowanie oraz mechaniczne zwalczanie poprzez bronowanie i pielenie może nie wystarczyć. Ochrona chemiczna jest praktycznie znikoma. Wymagania co do surowca eliminują środki ochrony roślin w produkcji i brakuje zarejestrowanych substancji czynnych do ochrony ziół.
OreganoStabilizacja ziół
Kluczową kwestią w produkcji zielarskiej jest jakość surowca oraz zawartość określonych dla danej rośliny substancji czynnych mających właściwości lecznicze, przyprawowe, wykorzystanie w kulinariach i przemyśle kosmetycznym. Najpopularniejszą metodą stabilizacji jest suszenie ziół, ale można je również zamrażać, zalewać octem, alkoholem lub oliwą. Można również zioła solić i wykonywać przetwory z ich udziałem. Dzięki temu możemy korzystać z dobrodziejstw ziół przez cały rok. Suszymy zioła w zacienionym, przewiewnym miejscu albo w suszarni. Natomiast nasiona suszymy na słońcu. Wysuszone zioła najlepiej przechowywać w szczelnych puszkach lub ciemnych słoikach.
Tymianek
LawendaPolecane gatunki ziół do suszenia to: bylica, cząber, koper, estragon, lawenda, lubczyk, majeranek, oregano, pietruszka, mięta, rozmaryn, szałwia, tymianek, hyzop. Zamrażanie nie pogarsza właściwości ziół, a zamrożone zioła są jakościowo najbardziej zbliżone do świeżych. należy je wykorzystać w ciągu dziewięciu miesięcy. Do mrożenia idealnie nadaje się koper, trybuła, kolendra, pietruszka, szczypiorek, melisa i mięta. Zioła możemy także przechowywać w zalewie przygotowanej na bazie octu, albo oleju lub w soli. W każdym z tych przypadków przepis jest bardzo prosty. W soli: mieszamy 100 gramów drobno posiekanych, świeżych ziół z 20 gramami soli. Tak przygotowaną mieszankę przechowujemy w szczelnie zamkniętym naczyniu w chłodnym miejscu. Do przechowywania ziół w occie lub oliwie czy oleju wykorzystujemy pojedyncze pędy ziół. Wkładamy je do butelek z oliwą lub octem. Zioła polecane do zalewy z oliwy: lawenda, majeranek, oregano, rozmaryn, szałwia, tymianek, hyzop. Do zalewy octowej rekomendowane są bazylia, koper, estragon.
Tekst: Izabela Saturska, Powiatowy Zespół Doradztwa Rolniczego w powiecie pilskim
Zdjęcia: Izabela Saturska, Patrycja Strykowska
Lubczyk
Hyzop lekarski
