Narzędzia wspomagające monitoring agrofagów
Zasady i wytyczne integrowanej ochrony roślin kładą duży nacisk na wykorzystanie wszystkich możliwych i dostępnych metod mających na celu zahamowanie rozwoju populacji organizmów szkodliwych. Wybór metody powinien być poprzedzony monitorowaniem występowania organizmów szkodliwych.
Monitoring agrofagów jest ważnym elementem integrowanej ochrony roślin, ponieważ stanowi podstawowe źródło danych o zagrożeniach dla roślin uprawnych ze strony agrofagów. Głównym zadaniem monitoringu agrofagów jest systematyczne prowadzenie lustracji polowych podczas sezonu wegetacyjnego z wykorzystaniem narzędzi wspomagających obserwacje polowe.
Podstawowe narzędzia wspomagające monitoring agrofagów
Monitoring agrofagów wymaga znajomości wyglądu i biologii lustrowanych organizmów. Celem przeprowadzenia lustracji jest zatem odpowiednio szybkie zidentyfikowanie agrofaga, sprawdzenie progu ekonomicznej szkodliwości (według metodyki) i podjęcie decyzji o zastosowaniu odpowiedniej metody zwalczania. Przystępując do monitorowania upraw, warto zaopatrzyć się w odpowiednie narzędzia ułatwiające obserwacje poszczególnych agrofagów.
Lupa
Identyfikacja szkodliwych organizmów z wykorzystaniem lupy jest pomocna przy ocenie wizualnej i bezpośrednio na polu. Wykorzystujemy ją pod kątem obecności agrofagów, występowania osobników dorosłych, poczwarek larw czy ich jaj lub uszkodzeń powodowanych przez szkodniki czy choroby.
Binokular i mikroskop
Urządzenia do bardziej precyzyjnego rozpoznawania patogenów chorobotwórczych i szkodników.
Czerpak entomologiczny
Jest najprostszą pułapką do odławiania owadów w różnych uprawach rolniczych, na przykład do kontroli skrzypionek i ploniarki zbożówki na zbożach. Czerpakowanie polega na wielokrotnym energicznym pociąganiu po roślinach uprawnych raz w lewo raz w prawo. Otwór czerpaka powinien być zawsze zwrócony w kierunku ruchu. Najmniejsza liczba pociągnięć na jedną wynosi 25 razy. Można też strząsać wszystkie fitofagi ręką do czerpaka z określonej liczby roślin. Czerpakowanie lub strząsanie owadów wykonuje się w pasach brzeżnych pola w minimum 5 dowolnie wybranych punktach.
Naczynia żółte
Naczynia służące odławianiu owadów barwy żółtej. Najczęściej stosowane do monitorowania szkodników w uprawach rzepaku. Żółte naczynie wypełnione wodą z dodatkiem płynu zmniejszającego napięcie powierzchniowe ustawiamy około 20 metrów w głąb plantacji, zawsze na wysokości wierzchołków roślin. W miarę wzrostu roślin należy regulować wysokość ich umiejscowienia. Kontrola naczyń powinna odbywać się regularnie, minimum 2 razy w tygodniu o tej samej porze. Naczynia powinny mieć na krawędziach małe otworki, które zapobiegają przelewaniu wody.
Tablice barwne klejowe
Rolę wabiącą owady spełnia kolor żółty, biały czy niebieski. Pułapką w tym przypadku jest klej, którym pokrywa się powierzchnie chwytne. Tablice żółte stosujemy do kontroli lotu liczebności pryszczarka zbożowca, ploniarki zbożówki, stonki kukurydzianej, szkodników rzepaku.
Pułapki feromonowe
Są to pułapki, w których wykorzystuje się syntetyczne związki odpowiadające zapachowi substancji hormonalnych – feromonów, wydzielanych przez samice owadów, na które zdolne są reagować tylko samce tego samego gatunku. Pułapki są wykorzystywane przy monitoringu takich szkodników, jak omacnica prosowianka, stonka kukurydziana i rolnice.
Samołówki świetlne
W samołówkach odłowy motyli prowadzi się od wiosny do jesieni. Motyle odławia się w nocy od zmierzchu do wczesnego rana. Rolę wabiącą samołówki spełnia lampa jarzeniowa zasilana ze źródła prądu zmiennego. Pułapki stosowane są do kontroli lotu i liczebności omacnicy prosowianki czy rolnic.
Test kopertowy
Test pomocny przy podejmowaniu decyzji o potrzebie wykonania zabiegu na choroby fuzaryjne, przede wszystkim fuzariozę kłosów. Test jest łatwy i szybki do wykonania. W czasie trwania całej fazy kłoszenia zbóż pobiera się kilkadziesiąt kłosów z różnych miejsc pola. Kłosy rozkłada się na uprzednio zwilżonym materiale papierowym, składa się i umieszcza w torebce papierowej, a następnie do woreczka foliowego. Woreczek umieszcza się w ciemnym miejscu. Test najlepiej ocenić po 96 godzinach od momentu jego rozpoczęcia i następnie po 2-3 dniach. W przypadku pojawienia się, po upływie 96 godzin, objawów w postaci białej, watowatej grzybni z różowym odcieniem i buraczkowego zabarwienia na plewach lub obecności pomarańczowych „grudek”, są wskazania do wykonania zabiegu przeciwko fuzariozie kłosów. Test wyprzedza pojawienie się symptomów choroby na plantacji i pozwala na podjęcie decyzji o wykonaniu zabiegu.
Aspirator Johsona
Aparat wykorzystywany do odłowu mszyc. Pobiera próby systematycznie, zasysając duże ilosci powietrza, w każdych warunkach atmosferycznych. Urządzenie określa migrację mszyc w promieniu 80 kilometrów.
Łapacze zarodników
To różnego typu pułapki, które zasysają powietrze i znajdujące się w nim zarodniki różnych patogenów chorobotwórczych. Pułapki są bardzo pomocne przy monitorowaniu na przykład obecności zarodników i frekwencji wirulencji mączniaka prawdziwego. Umiejętne wykorzystanie obserwacji nad pojawieniem się i nasileniem występowania agrofagów, przyczynia się do zminimalizowania ryzyka ewentualnych szkód i wyeliminowanie nadmiernego i niepotrzebnego zastosowania środków ochrony roślin.
Tekst i zdjęcia: Lidia Spychalska, Powiatowy Zespół Doradztwa Rolniczego w powiecie pleszewskim
Źródła:
1. Anna Tratwal, Marek Korbas [dostęp15 listopada 2023], Dostępny w Internecie: https://www.agrofagi.com.pl/226,narzedzia-wspomagajace-monitorowanie-agrofagow
2. Dr hab. Paweł Bereś, Łukasz Siekaniec, Łukasz Kontowski [dostęp13 listopada 2023], Dostępny w Internecie: https://www.farmer.pl/produkcja-roslinna/ochrona-roslin/narzedzia-wspomagajace-monitoring-szkodnikow,103523.html
3. „Monitoring i prognozowanie Chorób i szkodników w uprawie zbóż i kukurydzy”, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie odział w Poznaniu, Poznań 2017
