Czynniki wpływające na rozwój i wzrost roślin
Istnieją dwie zasadnicze grupy czynników wpływających na rozwój i wzrost roślin. Pierwsza z nich to czynniki endogenne, w których ważną rolę odgrywają fitohormony, znane jako regulatory wzrostu i rozwoju. To w nich właśnie zawarta jest informacja genetyczna, która reguluje procesy zachodzące w komórkach roślin. W określonych częściach syntetyzują się fitochormony i wraz z upływem czasu, rozpraszają się po całej roślinie.
Do endogennych czynników zaliczamy między innymi akusyny, które stymulują zawiązywanie się owoców, a także opóźniają postęp starzenia. Ponadto wpływ mają również na zróżnicowanie komórek. Akusyny powstają w liściach, gdzie przenoszą się do ich nasady i hamują przy okazji rozwój warstwy odcinającej.
Drugim fitohormonem, o którym warto wiedzieć są gibereliny. One stymulują rozwój nasion, wzrost pączków i łodyg. Odpowiadają także za kiełkowanie. Gibereliny bilansują się w samych wierzchołkach pędów i korzeni. Obecne są również w nasionach i owocach. W owocach powstaje też etylen odpowiedzialny za ich dojrzewanie oraz za opadanie liści.
Gdy mówimy o czynnikach endogennych trzeba wspomnieć również o kwasie abscysynowym. Właśnie to on hamuje nadmierny wzrost roślin i zapewnia im tym samym prawidłowy rozwój. Dodać trzeba też, że kwas abscysynowy odpowiada również za wytwarzanie warstwy odcinającej.
Czynniki zewnętrzne
Drugą grupą, gdy chodzi o czynniki wpływające na rozwój i wzrost roślin, są to czynniki egzogenne, czyli zewnętrzne. Nie zależą one w żaden sposób w tym przypadku od rośliny, lecz mają na nią duży wpływ. Chodzi tu o pH gleby, temperaturze, zasoleniu oraz naświetleniu. Trzeba pamiętać, że czynniki te działają kompleksowo i niedobór któregokolwiek z nich będzie skutkował ogromnym ograniczeniem rozwoju i wzrostu rośliny.
Obok składu mechanicznego oraz próchnicy, odczyn pH jest podstawowym wyznacznikiem żyzności gleby. Ma on bowiem wpływ nie tylko na tempo procesów jej mineralizacji, ale też i oddziałuje na aktywność mikroorganizmów. Więc, od odczynu pH zależy zarówno efektywność stosowania nawozów oraz dostępność wszelkich składników odżywczych dla roślin.
Dobrze wiedzieć, że gleby zakwaszone obniżają znacząco aktywność bakterii i promieniowców, a także zwiększają tendencje do porostu grzybów. Grzyby zaś mogą wydzielać metabolity, które są toksyczne dla roślin. Warto więc jak najdokładniej zbadać pH gleby, na której chcemy uprawiać nasze rośliny, czy aby na pewno nie oznacza się ona zbyt wysoką kwasowością.
Optymalne pH dla większości roślin oscyluje się w przedziale od 5,5-7,5 (lekko kwaśny – obojętny). Na glebach o pH poniżej 5,0 pojawia się bardzo dużo aktywnego glinu i manganu. Pierwiastki te powodują iż korzenie roślin nie mogą się w pełni rozwijać. System korzeniowy zostaje zredukowany i rośliny słabiej rosną, mają ograniczoną możliwość pobierania wody i składników pokarmowych z gleby. Rośliny są dużo mniejsze i mają liczne przebarwienia na łodygach i liściach. Wszystkie rośliny uprawne potrzebują odpowiedniego pH, aby mogły się dobrze rozwijać.
Optymalny zakres kwasowości gleby
Poniżej podany jest odpowiedni zakres pH dla poszczególnych upraw
| Roślina | Zakres PH |
|---|---|
| Rzepak | 6 - 7 |
| Pszenica | 6 - 7,5 |
| Żyto |
4 - 6,5 |
| Pszenżyto | 5 - 7 |
| Jęczmień | 6 - 7,5 |
| Kukurydza | 5,5 - 7 |
| Burak cukrowy | 6 - 7,5 |
| Ziemniak | 4 - 6,5 |
Z ekonomicznego względu zaleca się dokładne przyswojenie wiedzy, jaki odczyn pH będzie idealnym dla konkretnej rośliny. W przeciwnym wypadku nasze uprawy mogą się nie udać.
Światło, zasolenie i temperatura otoczenia
Drugim egzogennym czynnikiem, niezbędnym do rozwoju i wzrostu roślin jest sama temperatura otoczenia. Wpływa ona na przebieg reakcji fizjologicznych flory. Każda roślina cechuje się swoim własnym optimum termicznym, czyli zakresem temperatur, w których to najlepiej się rozwija. W naszej strefie klimatycznej zakres ten określony jest zwykle w przedziale 20-30 stopni Celsjusza.
Kolejnym ważnym czynnikiem mającym wpływ na rozwój i wzrost roślin to światło dzięki, któremu zachodzi bowiem fotosynteza. Jest to wytwarzanie się składników pokarmowych i substancji organicznej przy użyciu energii świetlnej. Światło wpływa także na rozkwitanie.
Gdy mówimy o czynnikach egzogennych, nie wolno nam zapomnieć o zasoleniu wody. Ona sama jak i zawarte w niej sole mineralne dla roślin są bardzo ważne, gdyż nie tylko pozwalają na wytwarzanie wielu substancji odżywczych, ale są również substratem reakcji zachodzących w komórkach i transportują po wszystkich częściach rośliny minerały. Umożliwiają również parowanie, dzięki któremu rośliny pozbywają się szkodliwego nadmiaru ciepła.
Odżywanie roślin przy pomocy odpowiednich nawozów
Dobrym sposobem by przyspieszyć wzrost roślin, jest odżywianie ich przy pomocy odpowiednich nawozów. Pamiętać trzeba jednak by dawkować je z rozwagą, przestrzegając zasad napisanych na etykiecie. Nawóz na wzrost roślin nie przysłuży się, jeśli z nim przeholujemy.
Gdy się podejmujemy uprawy roślin, musimy dokładnie poznać ich potrzeby. Zapewnienie im odpowiednich warunków w czasie wegetacji jest kluczem do uzyskania owocnych plonów. O ile czynniki endogenne – wynikające z genetycznej charakterystyki danej rośliny – nie zależą od nas, o tyle chcąc zadbać o rozwój i wzrost roślin, musimy bezwzględnie zatroszczyć się o wszystkie czynniki zewnętrzne zwane egzogennymi.
