Warunkowość społeczna? Inspekcja Pracy sprawdzi gospodarstwo

Mechanizmy warunkowości społecznej będą obowiązkiem otrzymania pełnej wysokości płatności bezpośrednich w 2025 roku. Ważne jest przestrzeganie przepisów w zakresie warunków pracy, zatrudnienia oraz zasad BHP. Od 2025 roku rolnicy mogą się spodziewać kontroli z Państwowej Inspekcji Pracy.

Nowym elementem w płatnościach bezpośrednich od 2025 roku będzie mechanizm warunkowości społecznej. Oznacza on, że wysokość wsparcia uzależniona będzie od wybranych krajowych przepisów w zakresie prawa pracy oraz zasad BHP.

Wymagania te spełniać będą musieli rolnicy, którzy zawnioskują o przyznanie płatności:

bezpośrednich, w tym podstawowego wsparcia dochodów, płatności redystrybucyjnej, płatności dla młodych rolników, płatności związanych z produkcją oraz płatności w ramach ekoschematów (w tym dobrostanowej);
rolno-środowiskowo-klimatycznych, płatności ekologicznych lub premii z tytułu zalesień, zadrzewień lub systemów rolno-leśnych;
płatności ONW.

Spełnienie wymagań związanych ze spełnieniem warunkowości społecznej będzie wykonywała Państwowa Inspekcja Pracy (PIP), która jest organem wyznaczonym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, ze szczególnym uwzględnieniem przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, o których mowa w rozporządzeniu 2021/2116.

Kontrolami z tego zakresu objęci zostaną jedynie rolnicy będący pracodawcami, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeksu pracy, bądź są przedsiębiorcą, w rozumieniu przepisów z dnia 6 marca 2018 roku Prawo przedsiębiorców, bądź inną jednostką organizacyjną na rzecz której świadczona jest praca przez osoby fizyczne.

Wymagania warunkowości społecznej nie są nowym obowiązkiem, a opierają się na krajowych normach prawa pracy oraz zasadach BHP. Szczegółowe wymogi określa załącznik IV do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 z dnia 2 grudnia 2021 roku.

ZAŁĄCZNIK IV Przepisy dotyczące warunkowości społecznej, zgodnie z artykułem 14

Obszary	Mające zastosowanie akty prawne	Odnośne przepisy i wymogi
Zatrudnienie	Przejrzyste i przewidywalne warunki pracy Dyrektywa (UE) 2019/1152	art. 3. Warunki zatrudnienia należy przedstawić na piśmie („umowa o pracę”) art. 4. Zapewnienie, aby zatrudnienie w rolnictwie odbywało się na podstawie umowy o pracę art. 5. Umowę o pracę należy przedstawić w ciągu pierwszych siedem dni świadczenia pracy art. 6. Zmiany w stosunku pracy należy przedstawić w formie dokumentu art. 8. Okres próbny art. 10. Warunki dotyczące minimalnej przewidywalności pracy art. 13. Szkolenie obowiązkowe
Bezpieczeństwo i higiena pracy	Środki zachęcające do poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy Dyrektywa 89/391/EWG	art. 5. Przepis ogólny nakładający na pracodawcę obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy art. 6. Ogólny obowiązek pracodawców do przyjmowania środków niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym zapobiegania zagrożeniom oraz informowania i szkolenia art. 7. Usługi w zakresie ochrony i profilaktyki: wyznaczenie jednego lub kilku pracowników do prowadzenia działań w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy lub zatrudnienie kompetentnych służb zewnętrznych art. 8. Podjęcie przez pracodawcę środków dotyczących pierwszej pomocy zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników art. 9. Obowiązki pracodawców w zakresie oceny stopnia zagrożeń, w zakresie środków ochronnych i sprzętu ochronnego, rejestrowania i zgłaszania wypadków przy pracy art. 10. Informowanie pracowników o zagrożeniach w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz o środkach ochronnych i zapobiegawczych art. 11. Konsultacje i udział pracowników w dyskusjach na temat wszystkich kwestii związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy art. 12. Pracodawca musi zapewnić pracownikom odpowiednie szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
	Minimalne wymagania w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania przez pracowników sprzętu roboczego Dyrektywa 2009/104/WE	art. 3. Ogólne obowiązki zapewnienia, aby sprzęt roboczy był odpowiedni do wykonywania pracy przez pracowników bez szkody dla ich bezpieczeństwa i zdrowia art. 4. Przepisy dotyczące sprzętu roboczego: musi być zgodny z dyrektywami Unii i ustanowionymi minimalnymi wymogami oraz być odpowiednio konserwowany art. 5. Kontrola sprzętu roboczego – sprzęt powinien być poddany kontroli po zainstalowaniu i okresowym kontrolo przeprowadzanym przez kompetentne osoby art. 6. Sprzęt roboczy stwarzający szczególne ryzyko może być użytkowany jedynie przez osoby, którym przydzielono zadanie jego użytkowania, a wszelkie naprawy, modyfikacje i konserwacja mają być wykonywane przez wyznaczonych pracowników art. 7. Ergonomia i ochrona zdrowia pracowników art. 8. Pracownicy otrzymują odpowiednie informacje oraz, w stosownych przypadkach, pisemne instrukcje użytkowania sprzętu roboczego art. 9. Pracownicy powinni zostać odpowiednio przeszkoleni

Tekst: Aleksandra Kapska, główny specjalista, Dział Metodyki Doradztwa, Szkoleń i Wydawnictw

Zdjęcie: Freepik

Źródła:

Biuletyn informacyjny MRiRW 1-2/2025
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 z dnia 2 grudnia 2021 roku
USTAWA z dnia 21 lutego 2025 roku o zmianie ustawy o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 oraz niektórych innych ustaw

Pomoc krajowa i unijna

ZAŁĄCZNIK IV Przepisy dotyczące warunkowości społecznej, zgodnie z artykułem 14