Premie dla młodych rolników. Wymagane dokumenty przy ubieganiu się o raty płatności

Wysokość pomocy z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zmieniała się w kolejnych latach naborów i wynosiła od 100.000 złotych (w latach 2017-2018) – do 150.000 złotych (nabory począwszy od 2019 roku).

Działanie to cieszyło się i nadal cieszy bardzo dużym zainteresowaniem wśród rolników. Najczęstszymi inwestycjami zaplanowanymi w biznesplanie jest kupno ziemi oraz zakup maszyn i urządzeń rolniczych. Oczywiście katalog środków trwałych, na które można przeznaczyć pomoc jest dużo szerszy. Jednak to młody rolnik w biznesplanie określa, na co chce spożytkować pieniądze i w jakim kierunku nastąpi rozwój jego gospodarstwa rolnego.

Dokumentacja związana z pierwszą ratą

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wypłaca premię w dwóch ratach:
a) I rata - 80% całkowitej wartości pomocy. Wniosek o płatność I raty składa się w terminie 9 miesięcy od dnia doręczenia decyzji o przyznaniu pomocy;
b) II rata – 20% całkowitej wartości pomocy. Wniosek o płatność II raty składa się po realizacji biznesplanu, jednak nie później niż do dnia upływu 3 lat od dnia wypłaty pierwszej raty pomocy i nie później niż do dnia 31 sierpnia 2025 r.).

Po złożeniu wniosku o pomoc na operację typu „Premie dla młodych rolników” wraz z biznesplanem i wszystkimi innymi niezbędnymi załącznikami, młody rolnik otrzymywał z ARiMR decyzję o przyznaniu pomocy. Beneficjent działania musiał w ciągu 9 miesięcy spełnić określone warunki, by otrzymać pierwszą ratę premii. Należało więc złożyć wniosek o płatność I raty pomocy wraz z niezbędnymi załącznikami.

Jeśli młody rolnik spełniał określone warunki, w dniu otrzymania decyzji części dokumentów była zbędna. W przeciwnym wypadku rolnik musiał przedstawić dokument potwierdzający tytuł prawny do nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa (akt własności nieruchomości, długoterminowa umowa dzierżawy od osób fizycznych, umowa użytkowania wieczystego gruntu, bądź dzierżawa z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa (ZWRSP) lub od Jednostek Samorządu Terytorialnego (JST).

Dodatkowo należało również dołączyć dokumenty potwierdzające rozpoczęcie realizacji biznesplanu (umowa przedwstępna kupna sprzedaż nieruchomości, umowa przedwstępna zakupu maszyn lub urządzeń rolniczych, bądź inne dokumenty, które wynikały bezpośrednio z przedstawionego w ARiMR biznesplanu). Agencja prosiła również o załączenie potwierdzenia wydatkowania środków na rozpoczęcie realizacji biznesplanu (potwierdzenie przelewu za zaliczkę, zadatek, fakturę itp.).

W zależności od formy prowadzonej rachunkowości trzeba było przedstawić kopię lub wydruk strony z ewidencji przychodów i rozchodów w gospodarstwie lub księgi przychodów i rozchodów, księgi rachunkowej lub ewidencji przychodów i rozchodów prowadzonej na podstawie odrębnych przepisów.

W związku z obowiązkiem ubezpieczenia w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przez minimum 12 miesięcy od dnia wypłaty pierwszej raty pomocy, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa już na etapie wniosku o pierwszą ratę pomocy zwracała się z prośbą o przedstawienie zaświadczenia o podleganiu ubezpieczeniu w KRUS.

I o ile wniosek o pierwszą ratę płatności wraz okazywał się stosunkowo prosty do uzupełnienia i skompletowania wymaganych załączników, tak wniosek o II ratę płatności często nastręcza wielu problemów, co wiąże się przede wszystkim z koniecznością udokumentowania realizacji wszystkich założeń zawartych na etapie sporządzania biznesplanu.

Kolejny etap – druga rata płatności

Przystępując do wypełnienia wniosku o II ratę płatności, w pierwszej kolejności należy przedstawić wydatki poniesione w ramach otrzymanej premii, poprzez uzupełnienie odpowiednich pól w „Wykazie faktur lub dokumentów potwierdzających realizację biznesplanu”.

Warto zwrócić uwagę na fakt, iż pomimo wypłacenia przez ARiMR pierwszej raty pomocy w wysokości 80.000 złotych (lata 2017-2018) lub 120.000 złotych (nabory po 2019 roku) młody rolnik przedstawia udokumentowane wydatki na kwotę odpowiednio 100.000 zł (2017-2018) i 150.000 zł (nabory po 2019 roku). Oznacza to, że rozlicza pełną kwotę, pomimo iż otrzymał tylko 80% całkowitej wartości pomocy w I racie. Zgodnie z założeniami biznesplanu, trzeba przedstawić Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa faktury na inwestycje w środki trwałe (ziemia, maszyny i urządzenia rolnicze, zwierzęta stada podstawowego) lub środki obrotowe (paliwa, nawozy, środki ochrony roślin, materiał siewny, części zamienne).

W decyzji otrzymanej w ARiMR, młodzi rolnicy są zobowiązani w ciągu 3 lat od dnia wypłaty I raty pomocy do osiągnięcia wzrostu wielkości ekonomicznej o minimum 10% w stosunku do roku bazowego oraz utrzymanie jej w kolejnych latach zobowiązania.

Jest to o tyle istotne, że brak realizacji tego założenia skutkuje nałożeniem na młodego rolnika dotkliwych sankcji finansowych. Warto zatem zwrócić uwagę na ten parametr przed przystąpieniem do rozliczenia w danym roku z Agencją. Może się bowiem okazać, iż mimo, że udało nam się zrealizować założenia biznesplanu dotyczące innych płaszczyzn, to zapomnieliśmy o zaplanowanej strukturze upraw i wielkości produkcji zwierzęcej, co uniemożliwi nam złożenie wniosku o II ratę pomocy.

Co istotne, w przypadku, gdy nasza struktura upraw bądź wielkość produkcji zwierzęcej odbiega nieco od założonej w biznesplanie, możemy wraz z wnioskiem o II ratę płatności zwrócić się do Dyrektora Oddziału Regionalnego z prośbą o zmianę założeń biznesplanu i jego aktualizację do wielkości rzeczywistej produkcji. Trzeba jednak pamiętać oczywiście o zachowaniu warunku wzrostu wielkości ekonomicznej o minimum 10% w stosunku do roku bazowego.

Kalkulator SO, czyli narzędzie do obliczania wielkości ekonomicznej gospodarstw

Warto przed złożeniem takiej zmiany założeń skonsultować nasze zamierzenia z pracownikami Biura Regionalnego ARiMR celem uniknięcia niepotrzebnych nieporozumień. Problemem może okazać się sytuacja, w której okaże się, iż rozliczamy się w ostatnim trzecim roku, a nasza pierwotnie założona produkcja odbiega od tej założonej w biznesplanie (brak zakładanego minimalnego 10% wzrostu). Dlatego należy co roku analizować wielkość naszej produkcji (również w kolejnych latach zobowiązania) przy pomocy narzędzia, jakim jest Kalkulator SO, czyli kalkulator obliczania wielkości ekonomicznej gospodarstw. Jest on dostępny na stronie internetowej.

Wypełniony Kalkulator SO, czyli „Sprawozdanie z uzyskanej wielkości ekonomicznej”, jest jednym z niezbędnych załączników do II raty płatności. Dodatkowo należy, oprócz wydruku pierwszej strony Kalkulatora SO, załączyć jego elektroniczną wersję utrwaloną na przykład na płycie CD, urządzeniu USB lub poprzez tak zwany inny załącznik.

Kalkulator SO jest również niezbędny do uzupełnienia innego załącznika do wniosku, jakim jest „Sprawozdanie z realizacji biznesplanu”. Dzięki rzetelnemu wypełnieniu Kalkulatora możemy wyliczyć znaczną część wskaźników, które posłużą do wypełnienia określonych pól formularza sprawozdania.

Załączniki do sprawozdania

Do sprawozdania dołącza się ponadto dokumenty potwierdzające realizację podjętych założeń biznesplanu oraz innych zobowiązań w formie załączników:

a) inwestycji w środki trwałe - konieczność udokumentowania (faktury lub dokumenty o równoważnej wartości dowodowej);

b) wydatków na środki obrotowe - konieczność udokumentowania (faktury lub dokumenty o równoważnej wartości dowodowej);

c) inwestycji budowlanej związanej z produkcją rolniczą - konieczność udokumentowania, załączone dowody powinny wskazywać lokalizację poczynionej inwestycji (nr działki ewidencyjnej) oraz jej prawidłowe zrealizowanie (dokumenty odbiorowe dopuszczające obiekt do użytkowania, dokumenty księgowe za materiały, ewentualnie za usługi budowlane, ewentualnie dokumentacja fotograficzna obiektu po zakończeniu realizacji, w przypadku inwestycji wymagającej zgłoszenie zamiaru budowy - kopia tego zgłoszenia);

d) inwestycji w zakresie ochrony środowiska i klimatu - należy załączyć dokumenty potwierdzający realizację danego zobowiązania. Z dokumentów powinno jednoznacznie wynikać, że inwestycja ta jest zgodna z zaplanowaną w biznesplanie. Stąd dokumentacja techniczna, specyfikacja produktu lub inne dokumenty mogą okazać się niezbędne;

e) udziału w szkoleniach - należy załączyć dokument potwierdzający fakt uczestnictwa (zaświadczenie, certyfikat, dyplom);

f) korzystania z usług doradczych - należy załączyć dokument potwierdzający ten fakt, wystawiony przez uprawniony do prowadzenia usług doradczych w rolnictwie podmiot doradczy lub doradcę z list doradców, prowadzonych przez Centrum Doradztwa Rolniczego;

g) prowadzenia działań w zakresie przygotowania do sprzedaży produktów rolnych wytwarzanych w gospodarstwie - konieczność udokumentowania prowadzenia tych czynności w gospodarstwie. Mogą to być na przykład: dowody księgowe za zakupy, potwierdzenie sprzedaży produktów posortowanych (oznaczenie klasy produktu), porcjowanych (oznaczenie wielkości opakowania), a także wszelkie inne dowody dokumentujące czynności przygotowania do produktów rolnych do sprzedaży (jednocześnie niezmieniających pierwotnego charakteru tych produktów);

h) uzupełnienia wykształcenia - o ile nie udokumentowano w terminie poprzedzającym złożenie wniosku o II ratę płatności;

i) udziału w zorganizowanych formach współpracy producentów rolnych - konieczność udokumentowania przynależności do grupy stanowiącej zorganizowaną formę współpracy producentów rolnych;

j) prowadzenia działalności w zakresie przetwarzania produktów rolnych wytwarzanych w gospodarstwie - konieczność udokumentowania prowadzenia w gospodarstwie czynności polegających na zmianie charakteru produktów rolnych pochodzących z gospodarstwa, gdzie nowy produkt pozostaje produktem rolnym;

k) uczestnictwa w unijnym systemie, jakości, o którym mowa w art. 16 rozporządzenia nr 1305/2013 lub krajowym systemie jakości, o którym mowa w działaniu "Systemy jakości produktów rolnych i środków spożywczych" objętym Programem - konieczność udokumentowania tego faktu ważnym certyfikatem potwierdzającym uczestnictwo w systemie jakości żywności, wydanym przez podmiot uprawniony;

l) przeprowadzonych innowacji w postęp biologiczny, organizację produkcji, nowoczesne technologie produkcji oraz innowacyjny produkt - konieczność udokumentowania tego faktu. Dowody powinny wskazywać na poczynione innowacje. Z uwagi na mnogość możliwości, a jednocześnie trudności przy weryfikacji poczynionych w gospodarstwie innowacji, wskazane jest załączanie oświadczeń uzupełniających wraz z dokładnym opisem każdej poczynionej innowacji (rozumianej jako modyfikację względem stanu sprzed realizacji biznesplanu);

m) uczestnictwo w unijnym systemie rolnictwa ekologicznego - konieczność udokumentowania tego faktu ważnym certyfikatem potwierdzającym uczestnictwo w systemie rolnictwa ekologicznego, wydanym przez uprawnioną jednostkę certyfikującą;

n) przygotowanie planu nawozowego oraz stosowanie tego planu, w szczególności prowadzenie wykazu działań agrotechnicznych zawierającego prace wykonywane na poszczególnych działkach rolnych w zakresie nawożenia, z podaniem nazwy i ilości zastosowanego nawozu pod poszczególne uprawy - konieczność udokumentowania tego faktu poprzez złożenie kopii planu nawozowego, kopii wyników chemicznej analizy gleby oraz wykazu działań agrotechnicznych zawierającego prace wykonywane na poszczególnych działkach rolnych w zakresie nawożenia, z podaniem nazwy i ilości zastosowanego nawozu pod poszczególne uprawy.

Nie możemy również zapomnieć o złożeniu oświadczenia o prowadzeniu ewidencji przychodów i rozchodów w gospodarstwie lub prowadzeniu księgi przychodów i rozchodów lub prowadzeniu księgi rachunkowej lub prowadzeniu ewidencji przychodów i rozchodów na podstawie odrębnych przepisów.

W przypadku, gdy z jakichś powodów nie możemy zrealizować założonego działania, na przykład nie mamy możliwości uczestnictwa w szkoleniu o konkretnej tematyce, możemy zwrócić się z prośbą do Dyrektora Regionalnego ARiMR z prośbą o zmianę założeń biznesplanu. Ta prośba o zmianę tematu szkolenia lub innego działania powinna spotkać się z przychylnością pracowników Agencji. Warto to jednak zrobić z odpowiednim wyprzedzeniem.

Wszystkie załączane do wniosku o II ratę płatności dokumenty wynikają bezpośrednio z zobowiązań, jakie podjęliśmy na etapie sporządzania biznesplanu i za które ARiMR przyznała nam odpowiednio punkty. Dobre przygotowanie i prawidłowe wypełnienie dokumentacji znacznie przyspieszy rozpatrywanie wniosku, a tym samym należne nam środki szybciej trafią na rachunek bankowy gospodarstwa rolnego.

Kamil Mróz