Działania premiowe w ramach Wspólnej Polityki Rolnej

Działania premiowe Wspólnej Polityki Rolnej od wielu lat cieszą się ogromnym zainteresowaniem ze strony rolników. Beneficjentami są nie tylko młodzi producenci, ale również ci z wieloletnim stażem i doświadczeniem. Obecnie funkcjonują trzy rodzaje wypłacanych premii.

Premia dla młodych rolników

Premia dla młodych rolników jest skierowana do osoby, która w dniu złożenia wniosku o przyznanie pomocy jest pełnoletnia i ma nie więcej niż 40 lat oraz jest obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Musi również posiadać kwalifikacje zawodowe wynikające z posiadanego wykształcenia albo wykształcenia i stażu pracy w rolnictwie, bądź zobowiązać się do ich uzupełnienia, z wyłączeniem stażu pracy, w okresie 36 miesięcy od dnia doręczenia decyzji o przyznaniu pomocy.

Beneficjent przed dniem złożenia wniosku musi rozpocząć prowadzenie działalności rolniczej w gospodarstwie o powierzchni użytków rolnych wynoszącej co najmniej 1 hektar (wyjątki dotyczące niepełnoletności lub/i dziedziczenia). Należy zwrócić uwagę, że młody rolnik posiada prawo do złożenia wniosku o pomoc w ramach tego działania do 24 miesięcy od rozpoczęcia prowadzenia gospodarstwa.

Beneficjent jest zobowiązany do przedłożenia biznesplanu dotyczącego rozwoju gospodarstwa oraz do zrealizowania tego biznesplanu w wyznaczonym terminie, lecz nie później niż do dnia upływu 3 lat od dnia wypłaty pierwszej raty pomocy. Co więcej, musi rozpocząć prowadzenie gospodarstwa, czyli ponosić koszty i czerpać korzyści, najpóźniej w terminie 9 miesięcy od dnia doręczenia decyzji o przyznaniu pomocy.

Młody rolnik powinien posiadać gospodarstwo o powierzchni użytków rolnych równej co najmniej średniej powierzchni gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w kraju, a w województwach o niższej średniej – co najmniej średniej powierzchni gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w województwie oraz nie większej niż 300 hektarów oraz którego wielkość ekonomiczna jest nie mniejsza niż 13 000 euro i nie większa niż 150 000 euro.

Premia dla młodych rolników wynosi 150 000 złotych i jest płatna w dwóch ratach. Pierwsza to 80% kwoty, czyli 120 000 złotych, a druga 20% - 30 000 złotych. Należy jednak pamiętać, że pierwsza rata zostanie przekazana na wniosek rolnika do 9 miesięcy od otrzymania decyzji, a druga nie później niż do dnia upływu 3 lat od dnia wypłaty pierwszej raty pomocy i nie później niż do dnia 31 sierpnia 2025 roku. W przypadku małżeństw, premia przyznawana jest wyłącznie jednemu małżonkowi, a drugi musi wyrazić na to zgodę.

Ważne, aby młody rolnik zdawał sobie sprawę ze spoczywających na nim zobowiązań. Po pierwsze, do 9 miesięcy od otrzymania decyzji należy ubezpieczyć się w pełnym zakresie jako rolnik. Do wniosku o pierwszą ratę należy dołączyć akt notarialny, dokument w postaci na przykład faktury na rozpoczęcie realizacji biznesplanu oraz rozpoczęcie prowadzenia rachunkowości i prowadzenie przez 5 lat od wypłaty I raty pomocy. Kolejnym zobowiązaniem jest ubezpieczenie w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przez rok od wypłaty pierwszej raty.

Wniosek o wypłatę drugiej raty należy złożyć do 3 lat od wypłaty pierwszej raty, ale warto tutaj zwrócić uwagę na ważną kwestię. Wypłata tych środków nastąpi pod warunkiem, że beneficjent prawidłowo zrealizował założenia biznesplanu, w tym działań, za które przyznano punkty (przygotowanie planu nawożenia oraz dostarczenie wyników badań gleby, udział w zorganizowanych grupach producentów, przygotowanie do sprzedaży, przetwórstwo produktów rolnych, uczestnictwo w systemach jakości lub w systemie rolnictwa ekologicznego). Musi też wykazać, że odpowiednio wydatkował 150 000 złotych, czyli przeznaczył 70% tej kwoty na środki trwałe, a pozostałe 30% na środki obrotowe, na przykład nawóz, paszę lub środki ochrony roślin.

Kolejnym warunkiem jest wykazanie, że prowadzone gospodarstwo osiągnęło wzrost wielkości ekonomicznej gospodarstwa o minimum 10% od roku bazowego. Młody rolnik musi jednak pamiętać, że zobowiązania trwają 5 lat od wypłaty I raty pomocy i w ostatnim roku należy złożyć ankietę monitorującą, w której są zawarte informacje dotyczące prowadzenia działalności rolniczej, utrzymania działań za które przyznano punkty, utrzymania wzrostu wielkości ekonomicznej gospodarstwa o minimum 10% oraz utrzymania inwestycji finansowanych z otrzymanej premii. Młode osoby rozpoczynające działalność rolniczą powinny korzystać z tego działania, ponieważ dofinasowanie jest ważnym elementem w rozwoju ich gospodarstwa.

Premia na restrukturyzację małych gospodarstw

Kolejne działanie premiowe to restrukturyzacja małych gospodarstw. Warunki, które musi spełnić beneficjent, to prowadzenie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności rolniczej w celach zarobkowych, posiadać gospodarstwo rolnego o powierzchni co najmniej 1 hektara lub nieruchomość służącą do prowadzenia produkcji w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej.

Może też mieć gospodarstwo rolne o wielkości ekonomicznej do 13 tysięcy euro i przedłożyć biznesplan dotyczący restrukturyzacji tego gospodarstwa. Przyjmuje się, że rolnik prowadzi działalność rolniczą w celach zarobkowych, jeżeli działalność ta nie jest prowadzona w celach naukowo-badawczych, jego dochody z rolnictwa stanowią co najmniej 25% jego wszystkich dochodów lub przychody z rolnictwa stanowią co najmniej 25% wszystkich jego przychodów.

Premia przyznawana jest w wysokości 60 tysięcy złotych (jednak nie więcej niż równowartość 15 tysięcy euro), płatna w dwóch ratach. Pierwsza rata wynosi 80% całkowitej wartości pomocy, ale nie więcej niż 48 tysięcy złotych - wniosek o płatność I raty składa się w terminie 6 miesięcy od dnia doręczenia decyzji o przyznaniu pomocy. Z kolei druga rata to 20% całkowitej wartości pomocy, ale nie więcej niż 12 tysięcy złotych - wniosek o płatność II raty składa się po realizacji biznesplanu, jednak nie później niż do dnia upływu 3 lat od dnia wypłaty pierwszej raty pomocy i nie później niż do dnia 31 sierpnia 2025 roku.

Pomocy nie przyznaje się, jeżeli rolnik ubiegał się o dofinansowanie w ramach działań ,,Ułatwianie startu młodym rolnikom”, „Modernizacja gospodarstw rolnych”, „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej”, „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju'' dla operacji, które odpowiadają warunkom przyznania pomocy w ramach działania „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej'', objętych Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, a także na objęte programem operacje typu „Modernizacja gospodarstw rolnych" w ramach poddziałania „Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych" lub „Premie dla młodych rolników" w ramach poddziałania „Pomoc w rozpoczęciu działalności gospodarczej na rzecz młodych rolników" lub „Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej" w ramach poddziałania "Pomoc na rozpoczęcie pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarach wiejskich".

Zobowiązania w terminie 6 miesięcy od otrzymania decyzji to: rozpoczęcie realizacji biznesplanu, na przykład zakup środka obrotowego lub szkolenie. Rozpoczęcie prowadzenia rachunkowości i prowadzenie przez 5 lat od wypłaty I raty pomocy oraz złożenie wniosku o płatność I raty pomocy. Kolejny etap to zobowiązania do wykonania w terminie 3 lat od wypłaty I raty pomocy to realizacja założeń biznesplanu, czyli realizacja działań za które przyznano punkty (przygotowanie planu nawożenia oraz dostarczenie wyników badań gleby, udział w zorganizowanych grupach producentów, przygotowanie do sprzedaży, przetwórstwo produktów rolnych, uczestnictwo w systemach jakości lub w systemie rolnictwa ekologicznego).

Wydatkowanie otrzymanej pomocy musi odbywać się zgodnie z biznesplanem. Wzrost wielkości ekonomicznej gospodarstwa to minimum 20% od roku bazowego. I złożenie sprawozdania z realizacji biznesplanu. Beneficjent utrzymuje zobowiązania w terminie 5 lat od wypłaty I raty pomocy, czyli w tym czasie musi prowadzić działalność rolniczą, w tym działania, za które przyznano punkty, wielkość ekonomiczną gospodarstwa o minimum 20% i inwestycje finansowe z otrzymanej premii.

Premia na rozpoczęcie pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarach wiejskich

Kolejna premia to pomoc na rozpoczęcie pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarach wiejskich. Ważne, aby znać warunki przyznania pomocy. Wnioskodawca musi być beneficjentem „Płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa” lub być ubezpieczonym na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników z mocy ustawy, w pełnym zakresie jako rolnik, małżonek rolnika lub domownik. Ważne jest również położenie gospodarstwa. Beneficjent musi prowadzić gospodarstwo w miejscowości należącej do gminy wiejskiej lub gminy miejsko-wiejskiej, z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tysięcy mieszkańców, lub gminy miejskiej z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5 tysięcy mieszkańców.

Beneficjent musi przedłożyć biznesplan dotyczący planowanej działalności pozarolniczej. Pomocy nie przyznaje się podmiotowi, który uzyskał pomoc finansową na operacje typu „Premie dla młodych rolników" w ramach poddziałania „Pomoc w rozpoczęciu działalności gospodarczej na rzecz młodych rolników" objętych Programem lub na operacje typu „Restrukturyzacja małych gospodarstw" w ramach poddziałania „Pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz rozwoju małych gospodarstw", objętych Programem lub w ramach działania „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 lub w ramach działania „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju" dla operacji, które odpowiadają warunkom przyznania pomocy w ramach działania „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013.

Rodzaj wsparcia to premia wypłacana w ratach. Pierwsza rata wynosi 80% kwoty pomocy, a druga rata – 20%. Pomoc przyznaje się danemu podmiotowi tylko raz, w wysokości przez niego wnioskowanej, uzależnionej od liczby planowanych miejsc pracy. Odpowiednio: 150 000 złotych, jeżeli operacja przewiduje utworzenie co najmniej 1 miejsca pracy, 200 000 złotych, jeżeli operacja przewiduje utworzenie co najmniej 2 miejsc pracy, 250 000 złotych, jeżeli operacja przewiduje utworzenie co najmniej 3 miejsc pracy. Pomoc będzie udzielana z tytułu podjęcia działalności pozarolniczej, a w szczególności w zakresie: sprzedaży hurtowej i detalicznej produktów nie rolnych, rzemiosła lub rękodzielnictwa, turystyki wiejskiej, przetwórstwa i sprzedaży produktów nie rolnych, świadczenia usług społecznych ogólnego interesu, w tym opieki nad dziećmi, nad starszymi, opieki zdrowotnej, opieki nad osobami niepełnosprawnymi, działalności informatycznej, komputerowej i elektronicznej, sprzedaży internetowej, działalności architektonicznej i inżynierskiej, rachunkowości, usług księgowych i audytorskich, usług technicznych, działalności weterynaryjnej. Nie przewiduje się wsparcia działalności polegającej na świadczeniu usług rolniczych oraz działalności agroturystycznej.

Zobowiązania należy wykonać w terminie 9 miesięcy od otrzymania decyzji. Są to: zarejestrowanie pozarolniczej działalności gospodarczej w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, rozpoczęcie realizacji biznesplanu oraz złożenie wniosku o płatność I raty pomocy. Kolejne zobowiązania do wykonania w terminie 2 lat od dnia wypłaty I raty pomocy, to zrealizowanie założeń biznesplanu, a w szczególności utworzenie przewidzianych w biznesplanie miejsc pracy i wydatkowanie pomocy zgodnie z założeniami biznesplanu. W celu uzyskania II raty pomocy należy zgłosić wniosek do ubezpieczeń społecznych na podstawie przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych i utrzymać utworzone dodatkowo miejsca pracy. Beneficjent w terminie 5 lat od wypłaty I raty pomocy musi prowadzić działalność gospodarczą, na którą otrzymano pomoc i utrzymywać inwestycje finansowane z otrzymanej premii. W przypadku beneficjentów, którzy składali wniosek w ramach wsparcia na obszarach objętych afrykańskim pomorem świń (ASF) obowiązuje zakaz podejmowania chowu i hodowli świń.

Wspólne wymogi dla działań premiowych to umożliwienie przeprowadzenia kontroli przez uprawnione podmioty, udostępnianie uprawnionym podmiotom informacji niezbędnych do monitorowania i ewaluacji Programu oraz przechowywanie dokumentów związanych z przyznaną pomocą co najmniej do dnia upływu 5 lat od dnia wypłaty pierwszej raty pomocy.

Dnia 31 sierpnia 2021 roku Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa uruchomiła nową aplikację eWoP, która umożliwia rolnikom składanie przez Internet wniosków o wypłatę pomocy na działania inwestycyjne i premiowe finansowane z budżetu PROW 2014 - 2020. Portal eWoP umożliwia między innymi złożenie wniosku o płatność wraz z załącznikami, złożenie ewentualnych korekt, wyświetlenie listy zapisanych i wysłanych wniosków lub korekt oraz przegląd wiadomości i powiadomień wysyłanych przez ARiMR do rolnika. Nowe narzędzie jest czytelne i przyjazne graficznie, a korzystanie z oferowanych funkcji łatwe i intuicyjne. Do eWoP można logować się za pomocą posiadanego już loginu i hasła, które używane były dotąd przy korzystaniu z aplikacji eWniosekPlus czy IRZPlus.

Nina Bartol