Opłacalność produkcji mleka w okresie ostatnich dwóch lat

Wielu producentów rolnych znajduje się w coraz gorszej sytuacji finansowej. Stale rosnące cenny wielu produktów, surowców, a także wzrost cen paliwa, gazu energii, nawozów oraz pasz stanowi duży problem mieszkańców obszarów wiejskich aby związać koniec z końcem i nie wciągnąć się w zadłużenia, gdzie w obecnej sytuacji raty kredytów stają się coraz większe. Hodowcy, którzy zdążyli zaopatrzyć się w środki do produkcji przed znaczącymi podwyżkami jak na razie mają mniej powodów do narzekania, jednak zdają sobie sprawę, że owe środki produkcji w końcu się wyczerpią. Pozostaje obawa, za jaką cenę przyjdzie nabyć niezbędne surowce do prowadzenia gospodarstwa, i czy pomimo wysokich kosztów produkcji poziom opłacalności danego dobra pozwoli im na godne życie i dalsze prowadzenie swojej działalności.

Sam skup mleka zależy przede wszystkim od nastawienia produkcyjnego zakładu mleczarskiego. Skrajne różnice między cenami za jeden litr mleka zmusił wielu rolników do zmniejszenia swojej hodowli krów mlecznych lub ich całkowitej likwidacji na potrzeby chowu opasów.

Rośnie polski eksport produktów mleczarskich. W trzecim kwartale 2021 roku przyspieszył aż do 12,7%, gdzie w drugim kwartale 2021 roku wynosił 11,3%. Na wzrost dynamiki wpłynęły przede wszystkim wyższe ceny produktów mleczarskich.

Wzrost cen mleka

Od stycznia 2021 roku do października 2021 roku dostawy mleka zmalały o około 0,1% porównując do roku 2020. Zmniejszenie owych dostaw spowodowane było spadkiem produkcji w porównaniu do 2020 roku (mleko w proszku – 11% mniej; odtłuszczone mleko w proszku – 4,4% mniej; masło – 1,9% mniej).

Wielu analityków i ekspertów twierdzi, że wzrost cen mleka spowodowany jest spadkiem jego produkcji u największych światowych eksporterów.

W styczniu 2022 roku cena mleka wynosiła 1,70 zł/l. Jest to o 15,3% więcej niż w styczniu 2021 roku (wówczas jego cena wynosiła 1,44 zł/l), o 20% więcej niż w styczniu 2020 (1,36 zł/l) i o 21,2% więcej w porównaniu do roku 2019 (1,34 zł/l). Średnia cena mleka w 2021 roku wynosiła 1,52 zł/l, z kolei w roku 2020 i 2019 ukształtowała się na poziomie 1,34 zł/l. Przy obecnej cenie mleka można założyć, że od 2019 roku litr mleka podrożał o 0,36 zł/l.

Analizując produkcję mleka, wartość paszy przeznaczona na jedną krowę w 2019 roku wyniosła średnio 5100 zł. W 2020 roku wartość ta oscylowała na poziomie 5722 zł, a w 2021 roku ukształtowała się w granicach 6230 zł. Oznacza to, że w przeciągu analizowanego okresu wartość paszy na jedną krowę podrożała o 18%. Koszty zmienne również systematycznie rosły. W 2019 roku oscylowały one na granicy 8000 zł/krowę, w 2020 roku około 8500 zł/krowę, natomiast w 2021 roku dochodziły do wartości 9500 zł/krowę. Największa wartość produkcji również przypada na 2021 rok. Wynosiła ona średnio 10556 zł/krowę. Dla porównania w 2020 roku wartość ta ukształtowała się na poziomie 9398 zł/krowę, z kolei w 2019 roku 9526 zł/krowę. Od 2019 do 2021 roku dostrzegalna jest jej znacząca podwyżka która wynosi blisko 1030 zł/krowę.

Bezpośrednia nadwyżka finansowa za krowę od stycznia 2019 roku do stycznia 2022 roku utrzymuje trend malejący. W 2019 roku wynosiła ona około 1800 zł/krowę, w 2020 roku 970 zł/krowę, a w 2021 roku 1439 zł/krowę. Jest to widoczny spadek o blisko 20%.

Według wielu ekspertów w dziedzinie produkcji mleka przypuszcza się, że średnia cena skupu mleka w Polsce może wzrosnąć nawet do 12%. Spowodowane to będzie niską dynamiką produkcji mleka u głównych jego eksporterów, przy wysokim popycie. Prognozuje się również, że zwiększą się koszty produkcji mleka, za czym może iść zmniejszanie się hodowli krów mlecznych, na potrzeby innych działalności w gospodarstwach rolnych bądź całkowita zmiana specjalizacji gospodarstw, głównie z nastawieniem na chów bydła mięsnego.

Ernest Chrząszczewski
Wykresy: Ernest Chrząszczewski